با افزایش سن، تغییرات طبیعی در عملکرد قلب و سیستم گردش خون رخ می‌دهد. یکی از مشکلات شایعی که سالمندان با آن مواجه می‌شوند، آریتمی قلبی است؛ یعنی بی‌نظمی در ضربان قلب. شاید در نگاه اول بی‌اهمیت به نظر برسد، اما این اختلال می‌تواند پیامدهایی جدی مانند خستگی مزمن، سرگیجه، سکته مغزی و حتی نارسایی قلبی به دنبال داشته باشد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان در سنین بالاتر زندگی می‌کنید، آگاهی از علائم، دلایل و روش‌های درمان آریتمی می‌تواند به پیشگیری و کنترل آن کمک کند. در ادامه به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم.
آریتمی قلبی در سالمندان چطور نمایان می شود؟
علائم آریتمی بخصوص در سنین میانسالی و سالمندی در هر فرد متفاوت خواهد بود با این حال شایع‌ترین نشانه‌های آن عبارتند از:
- تپش قلب یا احساس ضربان غیرطبیعی
- ضعف و خستگی غیرمعمول
- سرگیجه یا غش کردن
- تنگی نفس در فعالیت‌های روزانه
- درد یا فشار در قفسه سینه
چه عواملی باعث بروز آریتمی قلبی در سالمندان می‌شود؟
اصلی ترین عامل افزایش سن است که باعث تغییر در سلول‌های هدایت‌کننده ضربان قلب می‌شود. برخی عوامل خطرساز دیگر نیز که احتمال درگیری با این عارضه را در سالمندان افزایش می دهد عبارت اند از:
| عامل خطر | توضیحات |
|---|---|
| فشار خون بالا | موجب ضخیم شدن دیواره قلب و اختلال در ضربان می‌شود. |
| بیماری عروق کرونر | کاهش خون‌رسانی به عضله قلب زمینه آریتمی ایجاد می‌کند. |
| دیابت | با آسیب به عروق و اعصاب قلب، خطر آریتمی را افزایش می‌دهد. |
| مصرف داروها | بعضی داروهای فشار خون یا تیروئید می‌توانند ضربان قلب را تغییر دهند. |
| سبک زندگی ناسالم | سیگار، الکل و استرس از عوامل تشدید کننده هستند. |
شایع‌ترین نوع آریتمی در سالمندان کدام است؟
فیبریلاسیون دهلیزی (AF) شایع‌ترین نوع آریتمی در سالمندان است و به دلیل ضربان نامنظم و سریع دهلیزهای قلب ایجاد می‌شود. این اختلال می‌تواند منجر به لخته شدن خون و افزایش خطر سکته مغزی شود. سالمندان مبتلا به این نوع آریتمی معمولا احساس تپش قلب، ضعف و گاهی تنگی نفس دارند. اهمیت تشخیص و درمان به‌موقع آن بسیار بالاست زیرا در صورت بی‌توجهی ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد.
سایر انواع آریتمی در سالمندان عبارتند از:
- برادی‌کاردی: کاهش غیرطبیعی سرعت ضربان قلب.
- تاکی‌کاردی فوق بطنی (SVT): افزایش سریع ضربان قلب از بخش بالایی قلب.
- فلوتر دهلیزی: مشابه فیبریلاسیون دهلیزی اما با ریتم منظم‌تر.
- آریتمی بطنی: ضربان غیرطبیعی از بطن‌ها که می‌تواند خطرناک‌تر باشد.
روند تشخیص آریتمی قلبی در سالمندان
تشخیص آریتمی قلبی در سالمندان با بررسی دقیق علائم و سابقه پزشکی آغاز می‌شود. پزشک معمولا ابتدا معاینه بالینی انجام داده و سپس برای ارزیابی دقیق‌تر از الکتروکاردیوگرام (ECG) استفاده می‌کند تا ریتم قلب بررسی شود. در مواردی که آریتمی به‌صورت مقطعی بروز می‌کند، هولتر مانیتورینگ یا دستگاه‌های ثبت طولانی‌مدت ریتم قلب به کار گرفته می‌شود. همچنین آزمایش‌های خون، اکوکاردیوگرافی و در برخی شرایط تست ورزش، برای تشخیص علت زمینه‌ای و تعیین شدت اختلال تجویز می‌گردد. این روند به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی متناسب با شرایط سالمند انتخاب شود.
آریتمی قلبی در سالمندان خطرناک است؟
در حالت کلی و صادقانه درگیری با آریتمی قلبی در سنین بالا و سالمندی برای حیات بیمار خطرناک خواهد بود چرا که بسته به نوع آریتمی، این اختلال می‌تواند منجر به کاهش خون‌رسانی، سکته مغزی یا نارسایی قلبی شود. در برخی موارد حتی خطر مرگ ناگهانی وجود دارد. بنابراین، پیگیری سریع و درمان به موقع بسیار مهم است.
بهترین روش درمان آریتمی قلبی در سالمندان
درمان آریتمی همیشه به شرایط بیمار و نوع اختلال بستگی دارد. هدف اصلی بهترین متخصص آریتمی قلبی از درمان، تنظیم ضربان قلب، پیشگیری از لخته خون و کاهش خطر سکته مغزی یا نارسایی قلبی است که به کمک یکی از روش های زیر انجام خواهد شد:
↲ دارو درمانی
شامل داروهای ضد آریتمی، بتابلاکرها و داروهای رقیق‌کننده خون به تجویز متخصص خواهد بود.
↲ پیس‌میکر
پیس میکر وسیله‌ای الکترونیکی است که برای درمان برادی‌کاردی یا برخی آریتمی‌های مزمن به کار می‌رود.
↲ دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD)
برای بیماران با خطر آریتمی‌های فوق بطنی شدید استفاده می شود.
↲ ابلیشن قلبی
از بین بردن مسیرهای الکتریکی غیرطبیعی قلب از طریق امواج رادیویی در روش ابلیشن صورت می گیرد.
↲ اصلاح سبک زندگی
پرهیز از استرس، تغذیه سالم، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای و ترک دخانیات الزامی است.
عوارض عدم درمان آریتمی قلبی در سالمندان
نادیده گرفتن یا درمان نکردن آریتمی می‌تواند پیامدهای جدی به همراه داشته باشد. از جمله:
- افزایش چشمگیر خطر سکته مغزی به دلیل تشکیل لخته خون در قلب.
- ابتلا به نارسایی قلبی و کاهش توانایی قلب در پمپاژ خون.
- کاهش کیفیت زندگی به دلیل ضعف، تنگی نفس و خستگی مداوم.
- بروز سرگیجه و احتمال سقوط که در سالمندان می‌تواند منجر به شکستگی‌های خطرناک شود.
- افزایش احتمال مرگ ناگهانی قلبی در برخی انواع آریتمی بطنی.
چگونه از بروز آریتمی قلبی در سالمندان پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از آریتمی قلبی در سالمندان نیازمند توجه به سبک زندگی و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای است. تغذیه سالم و متعادل با مصرف میوه، سبزیجات، کاهش نمک و چربی‌های اشباع نقش مهمی دارد. همچنین، فعالیت بدنی منظم اما متناسب با شرایط سنی، ترک سیگار و الکل، مدیریت استرس و خواب کافی، سلامت قلب را تضمین می‌کند. انجام معاینات دوره‌ای قلب و کنترل فشار خون و دیابت نیز در کاهش خطر آریتمی بسیار موثر است.
توصیه دکتر برای سالمندان مبتلا به آریتمی قلب
- داروهای تجویزی را طبق دستور مصرف کنید و از قطع ناگهانی آن‌ها پرهیز کنید.
- هرگونه علائم جدید مانند تپش قلب یا سرگیجه را جدی بگیرید.
- در صورت نیاز، مشاوره با متخصص قلب و استفاده از دستگاه‌های کمک‌کننده را بپذیرید.
- تغییر سبک زندگی سالم می‌تواند درمان دارویی را تکمیل کند.
مراقبت مداوم لازمه کنترل آریتمی در سالمندان..
آریتمی قلبی در سالمندان یکی از اختلالات شایع اما قابل کنترل است. شناخت علائم و مراجعه سریع به پزشک می‌تواند از بروز عوارضی مانند سکته مغزی یا نارسایی قلبی جلوگیری کند. درمان‌های دارویی و غیر دارویی، در کنار اصلاح سبک زندگی، بهترین راهکار برای مدیریت این بیماری محسوب می‌شوند. تجربه سالیان سال درمان تخصصی دکتر علیرضا قربانی شریف نشان داده است که تشخیص به‌موقع و مراقبت‌های منظم می‌تواند به سالمندان کمک کند تا زندگی باکیفیت‌تری را تجربه کنند و خطرات ناشی از آریتمی به حداقل برسد.