کافئین یک محرک قوی و محبوب در بین اکثر مردم در سر تا سر جهان میباشد، بیش از ۸۵ درصد مردم هر روز صبح خود را با نوشیدن یک نوشیدنی کافئین دارد مانند قهوه و یا چای آغاز می نمایند. علاوه بر چای و قهوه، برخی از نوشابه ها نیز حاوی کافئین هستند. اما نگرانی اکثر افرادی که کافئین مصرف می نمایند با آن روبرو هستند این است که آیا مصرف کافئین برای بدن و به خصوص سلامت قلب ضرر دارد؟ تاثیر کافئین بر آریتمی قلبی چیست؟ به منظور یافتن پاسخ این پرسش ها و تاثیر کافئین بر ضربان قلب تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
آریتمی و تپش قلب
ضربان قلب هر فرد سالمی در حالت استراحت و به صورت طبیعی بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه می باشد. هرگونه تغییر در تعداد ضربان قلب خارج از محدوده ی طبیعی که ذکر کردیم به عنوان آریتمی قلبی در نظر گرفته می شود. در واقع آریتمی قلبی به ضربان قلب غیر طبیعی گفته می شود که به دلیل سیگنال های غیرطبیعی ایجاد می شوند.
انواع آریتمی ها عبارتند از:
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- ضربان قلب کند (برادی کاردی)
- ضربان قلب نامنظم
قلب در هنگام هر تپش ریتم منظمی دارد که در حالت عادی احساس نمی شود اما زمانی که ضربان قلب بسیار سریع و با شدت باشد شما می توانید تپش هر ضربان قلب را به خوبی احساس نمایید که به این حالت اصطلاحاً تپش قلب گفته می شود. عوامل مختلفی ممکن است منجر به تپش قلب شود که عبارت است از:
- استرس و فشارهای روحی
- ورزش کردن یا انجام فعالیتهای سنگین بدنی
- داروهای خاص
- مصرف برخی مواد غذایی محرک مانند کافئین
آریتمی های قلبی در اغلب موارد مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی کنند و پس از مدت زمان کوتاهی برطرف می شوند اما گاهی اوقات ممکن است به دلیل یک مشکل جدی ایجاد شوند که دلیل آن باید مورد ارزیابی و بررسی قرار بگیرد و عدم درمان آن ممکن است عوارضی مانند تهدید زندگی را در بر داشته باشد.
تاثیر کافئین بر بدن
کافئین ماده ی تلخی است که به طور طبیعی در بیش از ۶۰ گیاه از جمله دانه های قهوه و برگ های چای یافت می شود. کافئین مصنوعی نیز در تولید برخی داروهای، غذاها و نوشیدنی ها مانند نوشیدنی های انرژی زا، آدامس ها، تنقلات و ….کاربرد فراوانی دارد اما به طور عمده اکثر مردم کافئین دریافتی خود را از نوشیدنی هایی مانند چای، قهوه و نوشابه های انرژی زا دریافت می نمایند.
برخی از اثراتی که کافئین بر بدن می گذارد عبارت است از:
- تحریک سیستم عصبی مرکزی و افزایش انرژی و احساس هوشیاری
- ادرار آور (کمک به خارج ساختن آب و نمک اضافی از بدن)
- ترشح اسید معده که می تواند منجر به احساس سوزش معده شود
- اختلال در جذب کلسیم بدن
- افزایش فشار خون
یک ساعت پس از مصرف کافئین، اثرات آن به اوج می رسد و به مدت ۴ تا ۶ ساعت میتواند باقی بماند.
تاثیر کافئین بر قلب
به دلیل اینکه افراد زیادی در طی روز انواع نوشیدنی های کافئین دار را مصرف می نمایند تحقیقات بسیاری در مورد عوارض مصرف این ماده بر سلامت مصرف کننده ها انجام شده است و تاکنون نتایج به دست آمده بسیار متناقض است. در برخی از مطالعات ارتباط معناداری بین مصرف کافئین و افزایش ضربان قلب و آریتمی های قلبی مشاهده شده است و در برخی از مطالعات هیچ گونه ارتباطی بین آنها یافت نشده است.
اما به طور کلی، به نظر می رسد مصرف کافئین حتی در مقادیر بالاتر از حد مجاز روزانه در افراد سالمی که هیچ گونه مشکل قلبی ندارند، باعث ایجاد هیچ گونه عارضه ی قلبی نمی شود. اما تاثیر کافئین بر ضربان قلب در افرادی که مستعد هستند و یا اینکه مشکلاتی زمینه ای و مزمن مانند فشار خون بالا و یا سایر بیماریهای قلبی را دارند، متفاوت است. در حقیقت زیاده روی در مصرف کافئین بیماران قلبی یا مشکلات زمینه ای می تواند منجر به ایجاد علائمی مانند تپش قلب و یا آریتمی های قلبی شود.
مکانیسم تاثیر کافئین بر قلب
یکی از سوالات متداول که مطرح می شود، این است که تاثیر کافئین بر آریتمی قلبی چیست؟ چگونه کافئین ب مکانیسم قلب اثر می گذارد. به طورکلی، کافئین می تواند با دو رویکرد بر آریتمی قلبی اثر بگذارد که عبارتند از:
- افزایش ترشح نورآدرنالین و نور اپی نفرین که منجر به افزایش ضربان قلب می شوند.
- تحریک آنزیم هایی که منجر به انقباضات قلبی می شود و افزایش شدت انقباضات قلبی
آیا کافئین باعث آریتمی قلبی می شود؟
سالها محققان بر این باور بودن که مصرف کافئین منجر به افزایش ضربان قلب می شود، اما نتایج تحقیقات اخیر نشان می دهد که مصرف کافئین لزوماً در تمام افراد منجر به آریتمی قلبی نمی شود.
افرادی که ممکن است با مصرف کافئین دچار آریتمی قلبی شوند:
- افرادی که نسبت به کافئین حساسیت دارند.
- افرادی که دچار بیماریهای قلبی هستند.
- افرادی که تازه مصرف نوشیدنی های کافئین دار را شروع کرده اند. (پس از مدتی بدن نسبت به این ماده سازگار می شود و علائمی مانند تپش قلب پس از مصرف کافئین کاهش می یابد)
بیماری های مختلفی می تواند منجر به تپش قلب شوند مانند:
- فیبریلاسیون دهلیزی
- پرولاپس (افتادگی) دریچه میترال
- نارسایی های قلبی
- بیماریهای قلبی مادرزادی
- کاردیومیوپاتی
- فلوتر دهلیزی
عوارض مصرف بیش از حد کافئین
به طور کلی اکثر افراد می توانند تا ۴۰۰ میلی گرم کافئین را به خوبی تحمل نمایند اما در صورت مصرف بیش از این مقدار ممکن است مشکلاتی ایجاد شود که برخی از آنها عبارتند از:
- احساس بی قراری و لرزش
- بی خوابی
- سردرد و سرگیجه
- کم آبی بدن
- اضطراب
- افزایش ضربان قلب
توصیه پایانی
بسیاری از افراد بر این باورند که نوشیدنی های کافئین دار باعث آریتمی قلب می شود، اما تحقیقات موجود نشان می دهد که کافئین در دوز هایی معمول (بین ۲ تا ۴ فنجان) باعث ایجاد آریتمی نمی شود. اما اگر از بیماری قلبی رنج کمی برید، ممکن است، تاثیر کافئین بر ضربان قلب و آریتمی قلب را تجربه کنید. لذا در صورت داشتن تپش قلب لازم است ابتدا از لحاظ انواع بیماریهای قلبی بررسی شوید. اگر مشکل و بیماری خاصی ندارید و فقط پس از مصرف مواد کافئین دار دچار تپش قلب شدید می شوید به احتمال زیاد پزشک به شما توصیه می نماید که مصرف نوشیدنی های کافئین دار را کاهش دهید.