روزه داری برای بیماران قلبی، همواره سوالات و نگرانی‌هایی را به همراه دارد. اینکه آیا روزه گرفتن برای قلب‌های بیمار بی‌خطر است؟ گرسنگی چه تاثیری بر عملکرد قلب میگذارد؟ آیا تغییرات فیزیولوژیک ناشی از روزه‌داری، مانند کاهش حجم خون و تغییرات الکترولیتی، می‌تواند برای این بیماران مشکل‌ساز شود؟ برخی از بیماران قلبی، با رعایت نکات خاص و تحت نظر پزشک، می‌توانند از برکات معنوی این ماه بهره‌مند شوند، در حالی که برای برخی دیگر، روزه‌داری می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد.
تاثیر گرسنگی بر قلب
- گرسنگی می‌تواند منجر به کاهش ضربان قلب یا برادی‌کاردی شود. این امر به این دلیل است که بدن در تلاش برای صرفه‌جویی در انرژی، فعالیت‌های خود را کاهش می‌دهد.
- در موارد شدید، گرسنگی منجر به آریتمی‌های قلبی (ضربان قلب نامنظم) نیز می‌شود که خطرناک است.
- با کمبود مواد مغذی و آب در بدن، افت یهویی و شدید فشار خون به سراغ فرد خواهد آمد و این فشار خون پایین می‌تواند منجر به سرگیجه، ضعف و غش شود.
- گرسنگی باعث عدم تعادل الکترولیت‌های خون مانند پتاسیم و سدیم می‌شود که می تواند بر عملکرد قلب تاثیر منفی بگذارد و منجر به آریتمی‌های قلبی شود.
- در گرسنگی‌های شدید، بدن برای تامین انرژی، از عضلات خود، از جمله عضله قلب، استفاده می‌کند و این امر می‌تواند منجر به ضعف عضلات قلب و کاهش توانایی آن در پمپاژ خون شود.
- گرسنگی مزمن همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش داده و در طولانی مدت باعث ایجاد التهاب و تجمع چربی در دیواره سرخرگها می شود.
چه بیماران قلبی نباید روزه بگیرند؟
| نوع بیماری قلبی | تاثیر روزه‌داری |
|---|---|
| نارسایی قلبی | روزه‌داری به طور کلی توصیه نمی‌شود. محدودیت در مصرف مایعات و داروهای خاص می‌تواند باعث تشدید علائم نارسایی قلبی شود. |
| آریتمی قلبی | بستگی به نوع آریتمی دارد. برخی از انواع آریتمی با روزه‌داری تشدید می‌شوند. مشورت با پزشک ضروری است. |
| بیماری عروق کرونر (گرفتگی عروق) | بستگی به شدت بیماری دارد. در موارد شدید، روزه‌داری می‌تواند خطر بروز حملات قلبی را افزایش دهد. در موارد خفیف، با احتیاط و مشورت پزشک ممکن است امکان‌پذیر باشد. |
| فشار خون بالا | در صورتی که فشار خون تحت کنترل باشد و داروهای خود را به موقع مصرف کنند، با احتیاط و مشورت پزشک می‌توانند روزه بگیرند. اما در صورت عدم کنترل فشار خون، روزه‌داری می‌تواند خطرناک باشد. |
| افتادگی دریچه میترال | در صورتی که علائم خفیف باشد، با احتیاط و مشورت پزشک ممکن است امکان‌پذیر باشد. در موارد شدید، روزه‌داری می‌تواند باعث تشدید علائم شود. |
| روزه داری و تپش قلب | بستگی به علت تپش قلب دارد. اگر تپش قلب ناشی از بیماری قلبی باشد، روزه‌داری باید با احتیاط و مشورت پزشک انجام شود. |
| مصرف پلاویکس و روزه داری | مصرف پلاویکس به تنهایی مانعی برای روزه داری ایجاد نمی کند. با این حال، بیماران مصرف کننده این دارو حتما باید با پزشک خود مشورت نمایند، زیرا ممکن است بیماری قلبی آنها شرایط خاصی داشته باشد. |
| بیماری‌های مادرزادی قلبی | بستگی به نوع و شدت بیماری دارد. برخی از بیماری‌های مادرزادی قلبی با روزه‌داری تشدید می‌شوند. مشورت با پزشک متخصص قلب اطفال ضروری است. |
| بیماری‌های دریچه‌ای قلب | بستگی به شدت بیماری دارد. در موارد شدید، روزه‌داری می‌تواند باعث تشدید علائم گرفتگی عروق شود و مشورت با پزشک ضروری است. |
| کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب) | روزه‌داری به طور کلی توصیه نمی‌شود چرا که این بیماری مانند افتادگی دریچه میترال می‌تواند باعث ضعف عضله قلب و کاهش توانایی آن در پمپاژ خون شود. |
چه بیماران قلبی می توانند روزه بگیرند؟
بیمارانی که بیماری قلبی آنها خفیف و تحت کنترل است، با رعایت شرایط و نکاتی خاص و صد البته تحت نظر بهترین متخصص قلب می توانند روزه بگیرند. این بیماران شامل افرادی می‌شوند که:
- فشار خون آنها به خوبی کنترل شده و داروهای خود را به موقع مصرف می‌کنند.
- بیماری عروق کرونر آنها خفیف است و علائم پایداری دارند.
- افتادگی دریچه میترال آنها بدون نارسایی قابل توجه است.
- آریتمی قلبی آنها تحت کنترل دارو است و علائم شدیدی ندارند.
با این حال، حتی در این موارد نیز، مشورت با پزشک قبل از شروع روزه‌داری ضروری است. پزشک می‌تواند با بررسی شرایط خاص هر بیمار، بهترین تصمیم را اتخاذ کند.
نحوه تنظیم زمان مصرف داروها در ماه رمضان
تنظیم زمان مصرف داروها در ماه رمضان برای بیماران قلبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید با مشورت پزشک انجام شود. به طور کلی، داروهایی که یک بار در روز مصرف می‌شوند، می‌توانند در وعده سحری یا افطاری مصرف شوند. برای داروهایی که دو بار در روز مصرف می‌شوند، می‌توان یک نوبت را در سحری و نوبت دیگر را در افطاری مصرف کرد. داروهایی که سه بار در روز یا بیشتر مصرف می‌شوند، ممکن است نیاز به تغییر دوز یا نوع دارو داشته باشند که حتما باید توسط پزشک تعیین شود و هرگز نباید بدون مشورت با پزشک، زمان یا دوز داروها را خودسرانه تغییر دهید.
مضرات روزه گرفتن برای بیمار قلبی
کاهش حجم خون ناشی از کمبود مایعات، عدم تعادل الکترولیت‌ها و افت فشار خون، همگی می‌توانند عملکرد قلب را مختل کرده و منجر به آریتمی، سرگیجه و ضعف شوند. همچنین، خطر لخته شدن خون در برخی بیماران افزایش یافته و تداخل با داروهای قلبی نیز از دیگر نگرانی‌هاست. علائم بیماری‌های قلبی مانند نارسایی، آریتمی و آنژین صدری نیز ممکن است تشدید شوند. بنابراین، مشورت با پزشک متخصص قلب و عروق قبل از تصمیم به روزه داری ضروری است و در صورت بروز هرگونه علامت غیرطبیعی، قطع روزه و مراجعه فوری به پزشک الزامی است.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای بیماران قلبی در ماه رمضان
- از غذاهای حاوی فیبر بالا مانند غلات کامل، حبوبات و سبزیجات استفاده کنید. این غذاها به شما کمک می‌کنند تا در طول روز احساس سیری کنید.
- مصرف پروتئین کافی در سحری، مانند تخم مرغ، لبنیات کم چرب یا گوشت سفید، به حفظ انرژی شما کمک می‌کند.
- مصرف آب کافی، آب میوه‌های طبیعی و دمنوش‌های گیاهی در سحری، از کم آبی بدن در طول روز جلوگیری می‌کند.
- پرهیز از غذاهای شور: غذاهای شور باعث تشنگی بیشتر در طول روز می‌شوند.
- افطار خود را با مایعات گرم مانند سوپ کم نمک، فرنی یا حلیم کم شکر آغاز کنید.
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه در افطار، ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
- از مصرف غذاهای سرخ شده و پرچرب در افطار خودداری کنید.
- پرخوری در افطار می‌تواند باعث مشکلات گوارشی و افزایش فشار خون شود.
- مصرف خرما و سایر قندهای طبیعی را به مقدار متعادل محدود کنید.
- مصرف نمک را محدود کنید.
- از مصرف غذاهای فرآوری شده و آماده خودداری کنید.
- مصرف چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و آجیل را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- بین وعده افطار و سحر، آب کافی بنوشید.
- در صورت مصرف داروهای قلبی، حتماً با پزشک خود در مورد زمان مصرف آنها در ماه رمضان مشورت کنید.
*~ سوالات متداول درباره روزه گرفتن بیماران قلبی ~*
بیمارانی که بیماری‌های شدید و کنترل نشده مانند نارسایی قلبی پیشرفته، آریتمی‌های قلبی ناپایدار، یا فشار خون بسیار بالا دارند و همچنین افرادی که نیاز به مصرف مکرر دارو در طول روز دارند، نباید روزه بگیرند.
تصمیم گیری در این مورد باید توسط پزشک متخصص قلب و عروق و با توجه به شرایط خاص هر بیمار انجام شود. برخی از بیماران با رعایت نکات خاص و تحت نظر پزشک می‌توانند روزه بگیرند، در حالی که برای برخی دیگر روزه داری مضر است.
بیماران مبتلا به فشار خون بالا در صورتی که فشار خونشان تحت کنترل باشد و داروهای خود را به موقع مصرف کنند، با احتیاط و مشورت پزشک می‌توانند روزه بگیرند. اما در صورت عدم کنترل فشار خون، روزه داری می‌تواند خطرناک باشد.
بیماران مبتلا به نارسایی قلبی معمولا به دلیل محدودیت در مصرف مایعات و داروهای خاص، نباید روزه بگیرند. روزه داری می‌تواند باعث تشدید علائم نارسایی قلبی شود.
بیماران مبتلا به آریتمی قلبی باید قبل از روزه داری با پزشک خود مشورت کنند. برخی از انواع آریتمی با روزه داری تشدید می‌شوند.
بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر باید با احتیاط و تحت نظر پزشک روزه بگیرند. روزه داری می‌تواند باعث تغییر در سطح قند و چربی خون و افزایش خطر بروز حملات قلبی شود.
بیماران قلبی باید قبل از ماه رمضان با پزشک خود در مورد نحوه تنظیم زمان مصرف داروهایشان مشورت کنند. پزشک می‌تواند زمان مصرف داروها را به گونه‌ای تنظیم کند که با ساعات روزه داری تداخل نداشته باشد.
بیماران قلبی باید در وعده‌های سحری و افطاری از غذاهای سالم و مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های کم چرب استفاده کنند. از مصرف غذاهای چرب، شور و شیرین باید پرهیز شود.
بیماران قلبی می‌توانند در ماه رمضان ورزش‌های سبک مانند پیاده روی را در ساعات خنک روز انجام دهند. از انجام ورزش‌های سنگین و طاقت فرسا باید پرهیز شود.
در صورت بروز هرگونه علامت غیرطبیعی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرگیجه شدید، یا ضعف مفرط، باید فوراً روزه را قطع کرده و به پزشک مراجعه کرد.
برای برخی از بیماران که بیماری قلبی آن ها تحت کنترل است و با نظر پزشک اقدام به روزه داری کرده اند، روزه داری می تواند مفید باشد، اما برای برخی دیگر به دلیل شرایط خاص، روزه داری توصیه نمی شود.