اسکور کلسیم یا CAC Score یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که با کمک سی‌تی‌اسکن، میزان رسوب کلسیم در دیواره رگ‌های کرونری قلب را نشان می‌دهد. این تست برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های قلبی، به‌ویژه در افراد بدون علائم، کاربرد فراوانی دارد. بررسی اسکور کلسیم به پزشک کمک می‌کند تا احتمال وقوع حمله قلبی را در آینده ارزیابی کرده و اقدامات پیشگیرانه مناسبی را پیشنهاد دهد که در ادامه این مقاله درباره آن اطلاعات جامعی ارائه خواهیم داد.
علت و علائم رسوب کلسیم در رگ‌ها
رسوب کلسیم در رگ‌های قلبی عمدتا ناشی از فرآیند تصلب شرایین یا آترواسکلروز است که به تدریج دیواره رگ‌ها را سخت و باریک می‌کند. این حالت به دلیل تجمع پلاک‌های چربی، کلسترول و سلول‌های التهابی شکل می‌گیرد و در نهایت کلسیم نیز به این پلاک‌ها اضافه می‌شود.
عوامل متعددی مانند فشار خون بالا، کلسترول LDL (کلسترول بد)، دیابت، استعمال دخانیات و سبک زندگی کم‌تحرک نقش مهمی در تشدید این روند دارند. این شرایط باعث می‌شود رگ‌های خونی انعطاف‌پذیری خود را از دست داده و جریان خون به عضله قلب محدود شود.
در مراحل اولیه رسوب کلسیم، بسیاری از افراد هیچ علامت خاصی را تجربه نمی‌کنند و این مسئله گاهی باعث تشخیص دیرهنگام بیماری می‌شود. اما با پیشرفت رسوب و گرفتگی رگ‌ها، ممکن است علائمی مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس در حین فعالیت‌های جسمانی ظاهر شود.
در موارد شدیدتر، این وضعیت می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سایر مشکلات جدی قلبی شود. به همین دلیل، انجام تست اسکور کلسیم قلب برای شناسایی زودهنگام تجمع کلسیم و پیشگیری از عوارض احتمالی اهمیت زیادی دارد.
تست اسکور کلسیم چیست؟
تست CAC Score یک سی‌تی‌اسکن سریع و ساده است که تنها چند دقیقه طول می‌کشد. در این آزمایش، مقدار کلسیم تجمع یافته در رگ‌های کرونری قلب اندازه‌گیری می‌شود و نتیجه به شکل عددی به نام «اسکور کلسیم» گزارش می‌شود. هر چه این عدد بالاتر باشد، ریسک گرفتگی عروق قلب و احتمال بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. این تست کمک می‌کند تا بهترین متخصص قلب و عروق، بهتر وضعیت سلامت رگ‌های قلب را ارزیابی کنند و پیشگیری‌های لازم را انجام دهند.
هدف از سی‌تی‌اسکن کلسیم قلب
هدف اصلی انجام تست CAC Score، شناسایی خطر بیماری کرونری قلبی در افرادی است که هنوز هیچ علامت مشخصی ندارند، اما فاکتورهای خطر مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی را دارند. این تست به پزشکان کمک می‌کند تا وجود رسوب کلسیم در رگ‌های قلب را به صورت دقیق ارزیابی کنند و ریسک بروز بیماری‌های قلبی را پیش‌بینی کنند. با شناسایی زودهنگام این مشکلات، امکان پیشگیری و درمان موثرتر فراهم می‌شود و از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌شود.
از طریق تست CAC Score می‌توان وضعیت سلامت عروق کرونری را بدون نیاز به روش‌های تهاجمی بررسی کرد. این موضوع اهمیت زیادی دارد، چون بسیاری از بیماران ممکن است بدون علائم واضح، در معرض خطر ابتلا به مشکلات قلبی جدی باشند. با تشخیص به موقع، پزشک می‌تواند برنامه درمانی مناسبی شامل تغییر سبک زندگی، مصرف دارو یا انجام آزمایش‌های بیشتر را پیشنهاد دهد تا سلامت قلب حفظ شود و عوارض خطرناک به حداقل برسد.
موارد استفاده از تست CAC Score
تست CAC Score یکی از روش‌های مهم برای بررسی سلامت عروق قلبی و پیش‌بینی ریسک بیماری‌های قلبی است. این تست به ویژه در مواردی که نیاز به ارزیابی دقیق‌تر ریسک قلبی وجود دارد، کاربرد دارد. در ادامه به مهم‌ترین موارد استفاده از این تست پرداخته می‌شود.
- غربالگری بیماران با سابقه خانوادگی بیماری قلبی
- بررسی ریسک بیماری قلبی در افراد بالای ۴۰ سال
- فشارخون بالا و کلسترول
- سابقه مصرف سیگار
- تکمیل ارزیابی‌های سنتی مثل تست خون و نوار قلب
- افراد دارای چربی و دچار چاقی مفرط
- افرادی که فعالیت بدنی آنها محدود بوده و تحرک کمی دارند
تاثیر کلسیم اسکور بر انسداد عروق قلبی
افزایش اسکور کلسیم (CAC Score) ارتباط مستقیمی با شدت و میزان انسداد عروق قلبی دارد. هرچه عدد این اسکور بالاتر باشد، احتمال تجمع پلاک‌های کلسیمی و سخت شدن دیواره عروق بیشتر است که می‌تواند جریان خون به قلب را محدود کند.
- اگر هیچ کلسیمی در عروق کرونری مشاهده نشود، نشان‌دهنده ریسک بسیار پایین ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در آینده است.
- وقتی مقدار کلسیم بین ۱ تا ۱۰۰ باشد، نشان‌دهنده وجود رسوب کلسیم خفیف است و ریسک ابتلا به مشکلات قلبی در حد متوسط ارزیابی می‌شود.
- اگر مقدار کلسیم بین ۱۰۱ تا ۴۰۰ باشد، مقدار قابل توجهی کلسیم در رگ‌ها وجود دارد که این موضوع خطر بالاتر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را نشان می‌دهد و نیاز به پیگیری و مراقبت بیشتری دارد.
در چنین مواردی، پزشک ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های دقیق‌تر مانند آنژیوگرافی قلب داشته باشد تا محل و میزان دقیق انسداد مشخص شود و بر اساس آن، درمان مناسب از جمله استفاده از داروهای خاص، آنژیوپلاستی یا جراحی بای‌پس قلب توصیه شود. بنابراین، تست CAC Score یک ابزار مهم در شناسایی زودهنگام ریسک بیماری‌های قلبی و پیشگیری از عوارض جدی است.
روند انجام تست کلسیم اسکور
برای انجام تست CAC Score، ابتدا فرد روی تخت دستگاه سی‌تی‌اسکن دراز می‌کشد. سپس الکترودهایی روی قفسه سینه وصل می‌شود تا نوار قلب یا ECG همزمان ثبت شود. ثبت نوار قلب به دستگاه کمک می‌کند تصاویر دقیقی از قلب و شریان‌ها در زمان‌های مشخص ضربان قلب بگیرد و تصاویر واضح ایجاد کند.
پس از آماده‌سازی، اسکن با استفاده از پرتوهای ایکس انجام می‌شود تا میزان کلسیم موجود در دیواره شریان‌های کرونری اندازه‌گیری شود. این فرایند بدون نیاز به تزریق ماده خاصی است و کاملا غیر تهاجمی محسوب می‌شود. فرد باید در طول اسکن کاملا بی‌حرکت بماند تا تصاویر واضح ثبت شود. کل فرآیند معمولا کمتر از ۱۰ الی ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و فرد در همان روز می‌تواند به فعالیت‌های عادی خود بازگردد. بعد از انجام اسکن، تصاویر با اشعه ایکس توسط رادیولوژیست بررسی و تحلیل می‌شود. سپس نتیجه بررسی‌ها برای پزشک ارسال می‌گردد و معمولا طی چند روز آینده، نتایج نهایی به بیمار اطلاع داده می‌شود.
نتایج تست به صورت یک عدد به نام «اسکور کلسیم» گزارش می‌شود که نشان‌دهنده میزان رسوب کلسیم در رگ‌های قلب است. این عدد به پزشک کمک می‌کند تا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند گرفتگی عروق و حمله قلبی را بهتر ارزیابی کند و در صورت نیاز، درمان و مراقبت‌های لازم را شروع نماید. انجام این تست به ویژه برای افرادی که در معرض عوامل خطر قلبی هستند، بسیار مفید است.
تست CAC Score برای چه کسانی ممنوع است؟
تست CAC Score یکی از روش‌های دقیق برای ارزیابی رسوب کلسیم در عروق کرونری است، اما برای همه افراد قابل توصیه نیست. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که انجام این تست برای آنها مناسب یا ضروری نیست:
１.زنان باردار
به دلیل استفاده از اشعه ایکس در این تست، انجام آن برای زنان باردار توصیه نمی‌شود؛ چرا که ممکن است به سلامت جنین آسیب وارد شود.
２.افراد با سابقه سکته قلبی
در افرادی که قبلا دچار سکته قلبی شده‌اند، وجود بیماری قلبی اثبات شده است و نیازی به سنجش رسوب کلسیم نیست.
３.افرادی که آنژیوگرافی انجام داده‌اند
برای کسانی که قبلا آنژیوگرافی قلب داشته‌اند، میزان گرفتگی عروق مشخص است و تست CAC Score اطلاعات جدیدی به پزشک اضافه نمی‌کند.
４.افراد خیلی جوان بدون عوامل خطر
افراد زیر ۳۰ سال که هیچ عامل خطر خاصی ندارند، معمولا نیازی به این تست ندارند؛ چون احتمال رسوب کلسیم در این گروه بسیار پایین است.
قلب‌تان را زودتر بشناسید و پیشگیری کنید..
تست اسکور کلسیم یک روش ساده، سریع و بدون درد برای کشف زودهنگام خطرات پنهان در عروق قلب است. در دنیای امروز که بیماری‌های قلبی از دلایل اصلی مرگ‌ومیر به‌شمار می‌روند، داشتن اطلاعات دقیق درباره سلامت قلب اهمیت بالایی دارد. با انجام CAC Score می‌توان حتی قبل از بروز علائم، از وجود پلاک‌های خطرناک مطلع شد و با تغییر سبک زندگی یا دارو، مسیر بیماری را تغییر داد. اگر در معرض عوامل خطر هستید، این تست می‌تواند یک نقطه عطف در مراقبت از سلامت قلب شما باشد.
*~ سوالات متداول در مورد اسکور کلسیم ~*
عدد بالا نشان‌دهنده احتمال بیشتر بیماری قلبی است، اما لزوما به‌معنای انسداد کامل رگ‌ها نیست. پزشک با بررسی نتایج دقیق‌تر تصمیم‌گیری می‌کند.
خیر، اسکن کلسیم برای غربالگری و پیش‌بینی ریسک به‌کار می‌رود، اما اگر نیاز به بررسی دقیق‌تری باشد، آنژیوگرافی لازم خواهد بود.
بسته به میزان ریسک، پزشک ممکن است انجام مجدد آن را پس از چند سال توصیه کند؛ اما معمولا انجام یک‌بار کافی است، مگر در موارد خاص.