اکوکاردیوگرافی قلب و هر آنچه باید در قدم اول بدانید

اکوکاردیوگرافی که به “سونوگرافی قلب” یا “اکوی قلب” نیز معروف است؛ روشی است که در آن با استفاده از امواج صوتی، تصویری از قلب ایجاد می‌شود. با استفاده از این روش غیر تهاجمی می‌توان بدون ایجاد برش و درد نمای دقیقی از دیواره‌های قلبی، دریچه ها و ابتدای سرخرگ‌های بزرگ بدست آورد. اما اکوکاردیوگرافی چه زمانی لازم بوده و چطور انجام می شود؟ 

اکوی قلب چه تصویری را به ما نشان می دهد؟

• فعالیت پمپاژ خون در کسانی که درگیر نارسایی قلبی 
• دریچه های مصنوعی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی و افزایش فشار ریوی
• صداهای غیر طبیعی و بیماری های قلبی مادرزادی 
• عفونت احتمالی اطراف دریچه های قلب 
• لخته خون یا آمبولی بعد از سکته
• آسیب عضلات قلب در کسانی که درگیر سابقه حمله قلبی بودند

اکوکاردیوگرافی چطور انجام می‌شود؟

اکوکاردیوگرافی بر اساس هدایت امواج صوتی با فرکانس بالا به قلب و دریافت پژواک آن توسط گیرنده خاصی پیش برده می‌شود. امواج صوتی ساده برای تصویر برداری مورد استفاده قرار میگیرند و بر خلاف رادیولوژی و سی اسکن هیچگونه اشعه یا موج خطرناکی به فرد انتقال پیدا نمیکند. 

برای انجام اکوی قلبی نیازی به بستری در بیمارستان وجود ندارد . عکس و اطلاعاتی که این تست تولید میکند از عکسهای رادیولوژی استاندارد دقیق تر بوده و جزئیات بیشتری را نشان میدهند. در طول آزمایش اکو، پزشک متخصص قلب و عروق شما از اولتراسوند (امواج صوتی با فرکانس بالا) برای تصویربرداری از قلب و دریچه های قلب استفاده می‌کند.

انواع اکوکاردیوگرافی قلب

چند نوع اکو قلب داریم؟ احتمالا این سوال اولین باری که اسم اکو قلب را از زبان پزشک می‌شنوید برایتان پیش آید. لازم است بدانید که؛ ۳ نوع اکو قلب وجود دارد که با تکنیک های مختلفی اجرا شده و هر کدام مزایای منحصر به فردی در تشخیص و درمان بیماری قلبی ارائه می دهند؛

۱- اکوکاردیوگرافی قفسه سینه (Transthoracic Echocardiography)

در این آزمایش فردی که اکوکاردیوگرافی را انجام می دهد بر روی سینه بیمار یک ژل اعمال می کند و سپس دستگاهی (transducer) را بر روی پوست آن ناحیه فشار می دهد تا امواج فراصوت را از میان قفسه سینه به سمت قلب بفرسته. این دستگاه پژواک امواج فرستاده شده به قلب را ثبت کرده و یک کامپیوتر این امواج را به تصویر متحرک بر روی یک نمایشگر تبدیل می کند.

۲- اکوکاردیوگرافی از مری (Transesophageal Echocardiography)

 در صورتی که بدست اوردن تصویری واضح از قلب بوسیله اکوکاردیوگرافی استاندارد دشوار باشد و یا به دلایلی تصاویری با جزئیات بیشتر از قلب و دریچه های آن مورد نیاز باشند، پزشک می تواند انجام یک اکوکاردیوگرام از راه مری را پیشنهاد دهد.

در این فرایند یک لوله منعطف به همراه یک دستگاه فرستنده امواج از حلق بیمار به درون مری او فرستاده می شود. مری حلق را به معده متصل می کند. در مری، دستگاه فرستنده به گونه ای تنظیم می شود تا بتواند تصاویری با اطلاعات بیشتر از قلب بدست آورد. در این فرایند، حلق بیمار بی حس شده و به او داروهایی داده می شود تا به آرامش داشتن او در حین آزمایش اکوکاردیوگرام از راه مری کمک کند.

۳- اکوکاردیوگرافی تنشی یا اکو استرس (Stress Echocardiography)

این نوع از اکوی قلب در حقیقت جزئی از تست استرس قلب (Cardiac Stress Test) محسوب می شود. در این تست ، بیمار با مصرف دارو و یا ورزش زیر نظر پزشک، ضربان قلب را افزایش داده و سپس به کمک دستگاه از قلب وی تصویربرداری می شود. برخی از ناهنجاری های قلبی مانند بیماری عروقی در صورت بالا رفتن ضربان قلب به راحتی مورد تشخیص قرار می گیرند.

در هنگام آزمایش اکوکاردیوگرافی چه می‌شود؟

اکوکاردیوگرافی توسط فرد متخصص انجام می شود. امکان دارد این تست در مطب پزشک و یا در کلینیک بیمارستان انجام شود و طول مدت انجام این آزمایش تقریبا یک ساعت طول می کشد.

برای انجام این آزمایش شما باید بر روی یک تخت دراز بکشید. پس از آن یک شخص آموزش دیده دیسک فلزی را روی قفسه سینه شما قرار می دهد. این دیسک دارای سیم هایی است که آن را به یک دستگاه الکتروکاردیوگراف وصل کرده اند. یک الکتروکاردیوگرام می تواند به خوبی وضعیت ضربان قلب شما را بررسی نماید.

اتاق تاریک می شود تا کسی که آزمایش را انجام می دهد به خوبی مانیتور را ببیند. در مرحله بعد این شخص ژل مخصوصی را روی قفسه سینه شما می گذارد تا امواج صوتی به آسانی از آن عبور نماید و می خواهد تا نفس خود را نگه دارید یا جابجا شوید تا تصاویر بهتری گرفته شود.

در نهایت دستگاه اکو روی قفسه سینه قرار می گیرد و جابجا می شود. پس از آن امواج صدا تولید می شود و به طرف قلب هدایت می شود و به طرف دستگاه برمی گردد. امواج صدا در مرحله آخر به عکس تبدیل می شوند و روی مانیتور به خوبی دیده می شوند.

تکنیک های مورد استفاده در انواع اکو تخصصی قلب

 

↲ اکوکاردیوگرافی دو بعدی

در اکو دو بعدی عکس واضحی از آناتومی قلب تهیه می شود. این مدل اکوکاردیوگرافی برای اندازه گیری اندازه قلب و کارایی آن ها مورد استفاده قرار می گیرد. از طرفی قدرت عضلانی قلب به خصوص توانایی بطن چپ در بیرون راندن خون از سمت قلب به وسیله اکوی قلبی قابل ارزیابی است.

↲ اکوکاردیوگرافی سه بعدی

پیشرفت تکنولوژی تصویربرداری سه بعدی را کارآمدتر و مفیدتر کرده است. تکنیکهای جدید سه بعدی جنبه های مختلف قلب شما، از جمله اینکه چقدر خون را به خوبی پمپاژ می کند، با دقت بیشتری نشان می دهند. استفاده از سونوگرافی سه بعدی به سونوگرافیست اجازه می دهد تا قسمت هایی از قلب شما را از زوایای مختلف ببیند.

↲ اکوکاردیوگرافی داپلر

این نوع اکو برای تشخیص اندازه گیری سرعت جریان خون در درون قلب و عروق بزرگ استفاده می گردد. 

↲ اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی

در اکو داپلر رنگی، عکس ها به صورت رنگی تهیه می شود. این تکنیک همچنین جریان خون شما را نشان می دهد، اما از رنگ های مختلف برای برجسته کردن جهت های مختلف جریان استفاده می کند تا ناهنجاری های مادرزادی قلبی در این اکو به راحتی مشاهده شود.

↲ تصویربرداری کنتراست

پزشک ماده ای به نام ماده حاجب را به یکی از رگ های شما تزریق می کند تا به نمایش جزئیات قلب شما در اکو کمک کند. برخی از افراد واکنش آلرژیک به ماده حاجب را تجربه می کنند، اما واکنش ها معمولا خفیف هستند.

چه زمانی اکوکاردیوگرام تجویز می شود؟

• شما علائم بیماری قلبی دارید و بهترین پزشک متخصص قلب و عروق شما می خواهد برای تشخیص بهتر یا رد کردن علل احتمالی از وضعیت شما آگاهی پیدا کند، این آزمایش را انجام دهید.
• اکو برای تشخیص مشکل خاص و کسب اطلاعات بیشتر در مورد آن استفاده می شود.
• پزشک می خواهد شرایطی را که قبلا برای شما تشخیص داده شده است بررسی کند. به عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به بیماری دریچه به آزمایش اکو به طور منظم نیاز دارند.
• شما در حال آماده شدن برای یک عمل جراحی هستید.
• متخصص قلب و عروق می خواهد نتیجه یک جراحی را بررسی کند.

تشخیص انواع بیماری های قلبی با اکوکاردیوگرافی

اکوکاردیوگرام یک آزمایش مهم است که می تواند نکات زیادی در مورد ساختار و عملکرد قلب و تشخیص انواع مختلفی از بیماری های قلبی نشان دهد.که موارد زیر رایج ترین آن‌هاست؛ 

1. بیماری قلبی مادرزادی، که شما با آن متولد شده اید.
2. کاردیومیوپاتی، که بر عضله قلب شما تاثیر می گذارد.
3. اندوکاردیت عفونی، که یک عفونت در حفره ها یا دریچه های قلب شماست.
4. بیماری پریکارد، که کیسه دو لایه ای را که سطح خارجی قلب شما را می پوشاند، تحت تاثیر قرار می دهد.
5. بیماری دریچه ای قلب، که بر “دریچه هایی” که حفره های قلب شما را به هم متصل می کند، تاثیر می گذارد. 
6. اکو همچنین می تواند تغییراتی چون؛ آنوریسم آئورت، لخته شدن خون و تومور قلبی را در قلب نشان دهد.

اکوکاردیوگرافی در چه شرایطی ضروری است؟

اکوکاردیوگرافی یا سونوگرافی قلب، روشی غیرتهاجمی برای بررسی ساختار و عملکرد قلب است که در مواردی مانند تب روماتیسمی، احساس درد شدید در قفسه سینه و قلب، حمله قلبی، نقص مادرزادی و صداهای غیرطبیعی قلب ضروری است و به تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.

چرا اکوکاردیوگرافی مهم است؟

در پایان، به یاد داشته باشید که اکوکاردیوگرافی ابزاری ارزشمند برای ارزیابی سلامت قلب شماست. اگر پزشک برایتان این آزمایش را تجویز کرده، حتما در مورد جزئیات آن از ایشان سوال کنید و بخواهید تصاویر و نتایج را برایتان توضیح دهند. با مشارکت فعال در فرآیند تشخیص و درمان، می‌توانید با اطمینان بیشتری در مسیر حفظ سلامت قلب خود گام بردارید.

*~ سوالات متداول درباره اکوکاردیوگرافی قلب ~*