آریتمی قلبی به هرگونه ضربان غیرطبیعی و نامنظم قلب گفته می‌شود. افرادی که دچار آریتمی قلبی هستند ممکن است ضربان قلب خیلی سریع، خیلی آهسته و یا نامنظم داشته باشند. به آریتمی‌هایی که می‌توانند موجب ایست ناگهانی قلب شوند آریتمی‌های خطرناک گفته می‌شود. در ادامه برخی از انواع آریتمی‌های خطرناک قلبی را شرح می‌دهیم. در صورت عدم درمان آریتمی‌های خطرناک قلب، ممکن است جان بیمار به خطر بیفتد و نارسایی قلبی، ایست و یا سکته‌ی قلبی اتفاق بیفتد، همچنین عدم پمپاز مناسب خون به اندام‌هایی مانند مغز و قلب فرد آسیب وارد میکند.
آریتمی قلبی خطرناک است؟
آریتمی قلبی می تواند بسیار خطرناک باشد، اما همه انواع آن به یک اندازه خطرناک نیستند. شدت خطر آریتمی به عوامل مختلفی از جمله نوع آریتمی، مدت زمان آن، و وجود بیماری های زمینه ای دیگر بستگی دارد. خطراتی از جمله توقف کامل قلب، لخته شدن خون، ایجاد و تشدید نارسایی قلبی، احساس سرگیجه و غش ریسک تهدید جان بیمار را تشدید میکند به همین دلیل لازم است که نسبت به علائم هشدار خطر آریتمی قلبی گوش به زنگ باشید و فورا بیمار را به پزشک برسانید:
- احساس تپش قلب شدید یا نامنظم
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- سرگیجه یا غش
- احساس ضعف یا خستگی شدید
انواع آریتمی های خطرناک قلبی
برخی از آریتمی های قلبیخفیف بوده و قابل درمان و یا حتی پیشگیری است اما دیگر آریتمی ها که در دسته خطرناک ترین ها نیز قرار میگیرند باعث ضربان قلب بسیار سریع یا بسیار کند می شوند که می تواند به قلب، مغز و سایر اندام ها آسیب برساند. انواع خطرناک آریتمی شامل فیبریلاسیون بطنی است که باعث توقف ناگهانی قلب می شود و فیبریلاسیون دهلیزی که ریسک سکته مغزی را افزایش می دهد. تشخیص و درمان به موقع این نوع آریتمی ها در نجات جان بیمار بسیار مهم است که در ادامه به اختصار هر کدام را بررسی خواهیم کرد:
۱- فیبریلاسیون بطنی (VF)
فیبریلاسیون بطنی خطرناک ترین نوع آریتمی قلبی است و باید به صورت یک فوریت پزشکی تحت درمان قرار بگیرد. در حالت طبیعی سیگنال‌های الکتریکی در قلب باعث پمپاژ خون می‌شود اما در افرادی که دچار فیبریلاسیون بطنی هستند به جای پمپاژ، بطن‌ها دچار لرزش می‌شوند، این مشکل از پمپاژ خون توسط قلب جلوگیری می‌نماید. تقریباُ ۷۰ درصد از بیمارانی که دچار ایست قلبی می‌شوند مبتلا به فیبریلاسیون بطنی هستند.
🖍️ برخی از دلایل ابتلا به فیبریلاسیون بطنی می‌شود عبارت است از:
- ضعیف بودن جریان خون در عضله‌ی قلبی
- آسیب دیدن عضلات قلبی
- کاردیومیوپاتی (نوعی بیماری در عضلات قلبی)
- مشکل در آثورت
- عارضه‌ی جانبی برخی از داروها
- سپسیس (غفونت خون)
🩺 درمان فیبریلاسیون بطنی
اگر بیمار به دلیل فیبریلاسیون بطنی دچار ایست قلبی شده است باید سریعا تحت سی پی آر قرار گیرد و به اورژانس منتقل شد.
۲- تاکی کاردی بطنی (VT)
تاکی کاردی یک اختلال قلبی است که حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها) را درگیر می‌نماید. ضربان قلب افرادی که مبتلا به تاکی کاردی بطنی هستند، به ۱۰۰ ضربه در دقیقه و یا بیشتر می‌رسد.
در برخی افرادی تاکی کاردی بطنی مشکل جدی ایجاد نمی‌کند اما در بعضی دیگر ممکن است موجب به خطر افتادن جان بیمار شود. آسیبی که به ساختارهای قلبی وارد شده است در شدت بیماری تاثیرگذار است. همچنین افزایش پمپاژ قلبی ممکن است موجب ایجاد عوارض آریتمی قلبی و ضعف جسمانی در بیمار نشود اما می‌تواند باعث افزایش فشار در قلب شود، این وضعیت منجر به برگشت مایع در ریه‌ها و ضعیف شدن ماهیچه‌های قلبی می‌شود.
تاکی کاردی بطنی زمانی اتفاق می افتد که تکانه‌های الکتریکی در بطن‌ها به صورت غیر طبیعی عمل کرده و با سیگنال‌ها ضربان ساز در گره سینوسی دهلیزی تداخل ایجاد می‌نمایند، در نتیجه تعداد ضربان‌های قلبی از حالت طبیعی بیشتر می‌شود.
🖍️ رایج‌ترین علل تاکی کاردی بطنی:
- عدم رسیدن خون کافی به قلب که منجر به کاهش اکسیژن به بافت‌های قلبی می‌شود.
- کاردیومیوپاتی که به ساختار قلب آسیب می‌رساند.
- مصرف مواد مخدر
- عوارض جانبی برخی داروها
- بیماری سارکوئید که یک بیماری التهابی می‌باشد و بر پوست و یا بافت‌های بدن اثر می‌گذارد نیز می‌تواند منجر به تاکی کاردی بطنی می‌شود.
🩺 راه درمان تاکی کاردی بطنی
درمان تاکی کاردی بطنی بر اساس عامل اصلی که منجر به تاکی کاردی بطنی شده است صورت می‌گیرد. درمان‌های معمول شامل دارو، جراحی و یا ابلیشن با کاتتر و با ابلیشن با امواج رادیویی می‌باشد.
۳- بلوک قلبی
بلوک قلبی دهلیزی بطنی زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های الکتریکی بین دهلیزهای قلب و بطن دچار انسداد شود و از طریق مسیر معمولی هدایت نشود. این آسیب موجب کاهش ضربان قلب و یا ایجاد ضربان قلب نامنظم می‌شود.
بلوک قلبی دهلیزی انواع مختلفی دارد، در بلوک قلبی درجه سه که بلوک قلبی کامل نیز نامیده می‌شود، هیچ سیگنال الکتریکی از دهلیزها به سمت بطن‌ها نمی‌رسد در نتیجه ضربان قلب به شدت کاهش می‌یابد و منجر به خستگی، تنگی نفس و یا از دست دادن هوشیاری و غش می‌شود.
🖍️ علت درگیری با بلوک قلبی
بلوک کامل قلبی در برخی موارد به صورت یک بیماری مادرزادی ایجاد می‌شود که در همان روزهای اول تولد شناسایی می‌شود، بر اساس تحقیقات نوزادانی که دچار بلوک قلبی مادرزادی هستند اغلب مادرانی با یک بیماری خودایمنی مانند لوپوس دست و پنجه نرم می‌کنند.
سایر دلایل بلوک قلبی دهلیزی عبارت است از:
- بیماری‌های قلبی مادرزادی
- بیماری عروق کرونر قلب
- ضخیم شدن ماهیچه‌های قلب
- عارضه‌ی جانبی برخی از داروها
- حمله‌ی قلبی
- کاردیومیوپاتی
- برخی از بیماری‌های ریوی
- عفونت‌هایی مانند بیماری لایم
- انجام برخی از جراحی‌های قلبی
- اختلال در الکترولیت‌های بدن مانند پایین بودن و یا بالا بودن سطح کلسیم، منیزیم و پتاسیم خون
- افزایش سن
🩺 درمان بلوک قلبی دهلیزی
فردی که دچار بلوک قلبی دهلیزی است اگر به صورت اورژانسی خدمات پزشکی دریافت نکند شانس بالایی برای زنده ماندن ندارد. در این افراد استفاده از یک ضربان ساز موقت به همراه داروهایی جهت بالا بردن ضربان قلب به عنوان خط اول درمان استفاده می‌شود و سپس در مراحل بعدی ضربان سازهای دائمی باید برای بیمار گذاشته شود.
در مواردی که بلوک قلبی به دلیل عدم تعادل الکترولیت‌ها ایجاد شده باشد درمان‌های دارویی جهت برقراری اعتدال در الکترولیت‌ها تجویز می‌شود.
۴- سندرم سینوس بیمار
سیگنال‌های قلبی از بخشی به نام گره‌ی سینوسی دهلیزی آغاز شده و منجر به ایجاد سیگنال‌های الکتریکی جهت پمپاژ خون می‌شود. در افرادی که دچار بیماری سندرم سینوس بیماری هستند، تکانه‌های الکتریکی به دلیل مشکل در گره‌ی سینوسی دهلیزی دچار اختلال می‌شوند. این اتفاق منجر به کاهش و یا افزایش ضربان قلب شود. این عارضه بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و منجر به افزایش احتمال فیبریلاسیون دهلیزی، نارسایی قلبی، ایست قلبی و یا سکته خواهد شد.
🖍️ شایع‌ترین علل سندرم سینوس بیمار:
- جهش در برخی ژن‌ها
- دیستروفی عضلانی
- التهاب غیرطبیعی
- کمبود اکسیژن
- ضربه به گره سینوسی دهلیزی که ممکن است در حین جراحی قلب اتفاق بیفتد.
- عوارض برخی داروها
- تغییراتی مانند فیبروز که در اثر افزایش سن ایجاد می‌شود
🩺 روش درمان سندرم سینوس بیمار
تغییر داروها زیرنظر پزشک متخصص آریتمی قلبی و یا استفاده از ضربان ساز از جمله درمان‌های معمول برای این عارضه است.
چه عواملی خطر آریتمی را افزایش می‌دهند؟
- سن
- سابقه خانوادگی آریتمی
- بیماری‌های قلبی
- فشار خون بالا
- دیابت
- بیماری‌های تیروئید
- مصرف برخی داروها
- مصرف زیاد الکل و کافئین
- استعمال دخانیات
*~ سوالات متداول درباره آریتمی های خطرناک قلب ~*
علائم آریتمی قلبی شامل ضربان نامنظم، تپش قلب، ضعف عمومی، سرگیجه، تنگی نفس و اغتشاشات در نبض می‌شوند.
فیبریلاسیون بطنی (VF) و تاکی‌تاکاردی با توقف تمام عملکرد قلبی، خطرناک‌ترین آریتمی‌های قلبی به شمار می‌روند.
بسیاری از آریتمی‌ها درمان‌پذیر هستند. درمان‌ها ممکن است شامل داروها، روش‌های تجربی و درمان‌های جراحی مانند سرمادرمانی یا فریز کردن، روش‌های رادیوفرکانسی و جراحی ترکیبی باشد. اما همه آریتمی‌ها به یک درمان قطعی و مشخص پاسخ نمی‌دهند و برای هر فرد ممکن است نیاز به روش‌های درمانی متفاوتی وجود داشته باشد.