آیا تا به حال دچار تپش ناگهانی قلب شده‌اید؟ یا لحظاتی را تجربه کرده‌اید که حس کرده‌اید قلبتان یک ضربان را جا انداخته یا بیش از حد تند می‌زند؟ شاید تصور کرده باشید این فقط استرس یا خستگی است، اما در برخی موارد این نشانه‌ها می‌توانند زنگ خطری از آریتمی قلبی باشند؛ اختلالی که در صورت نادیده گرفتن علائمش ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند نارسایی قلبی یا حتی ایست قلبی منجر شود. از همین رو در این مقاله به بررسی علائم عمومی و هشداردهنده آریتمی قلبی می پردازیم، روش‌های شناسایی آن را توضیح می دهیم و مشخص خواهیم کرد چه زمانی باید به متخصص قلب مراجعه کرد؟
شایع‌ترین علائم آریتمی قلبی را بشناسید
- تپش قلب یا ضربان تند قلب
- تشخیص ضربان نامنظم قلب
- بال زدن یا لرزیدن سینه
- سرگیجه یا سبکی سر
- احساس خفگی یا تنگی نفس
- احساس ناراحتی و درد در قفسه سینه
- ضعف، اضطراب یا خستگی
- سنکوپ یا غش
- تعرق بیش از حد
علائم عمومی آریتمی قلبی
| علامت | توضیحات | شدت خطر |
|---|---|---|
| تپش قلب ناگهانی | ضربان غیرعادی یا سریع | معمولا متوسط، اما باید بررسی شود |
| احساس سبکی سر | به دلیل افت فشار یا کاهش جریان خون | هشداردهنده در صورت تکرار |
| غش یا بیهوشی | کاهش ناگهانی خون‌رسانی به مغز | جدی و اورژانسی |
| خستگی مزمن | کاهش کارایی قلب | در صورت تداوم نیازمند بررسی تخصصی |
علائم خطرناک و هشداردهنده آریتمی قلبی
علاوه بر علائم شایعی که اشاره شد و به طور عمومی در مراحل اولیه آریتمی با آن روبرو خواهید شد، نشانه هایی هستند که می‌توانند حاکی از آریتمی شدید یا خطرناک باشند و نیاز فوری به ارزیابی پزشکی دارند؛ اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کرده و متخصص قلب را خبر کنید.
- غش یا بیهوشی مکرر
- درد یا فشار در قفسه سینه
- ضربان قلب بسیار سریع (بیش از ۱۵۰ بار در دقیقه) یا بسیار کند (کمتر از ۴۰ ضربه در دقیقه)
- قطع ناگهانی تنفس یا احساس خفگی
- تعریق سرد شدید بدون فعالیت بدنی
چگونه علائم آریتمی قلب را تشخیص دهیم؟
تشخیص آریتمی قلبی گاهی، به‌ویژه اگر علائم به‌صورت مقطعی یا خفیف ظاهر شوند اصلا ساده نیست. به همین دلیل، ترکیبی از خودآگاهی نسبت به علائم بدنی و روش‌های تشخیصی تخصصی برای شناسایی دقیق آریتمی ضروری است. در این بخش، به تفصیل درباره مراحل و ابزارهای تشخیص آریتمی صحبت می‌کنیم.
↲ مشاهده و پیگیری علائم توسط خود بیمار
تشخیص اولیه بسیاری از آریتمی‌ها با دقت خود فرد به علائم بدنی‌اش امکان‌پذیر است. اگر فردی به احساساتی مانند تپش نامنظم یا شدید قلب، سرگیجه‌های مکرر، تنگی نفس بی‌دلیل یا خستگی غیرمعمول توجه داشته باشد و آن‌ها را نادیده نگیرد، می‌تواند زودتر برای بررسی‌های تخصصی اقدام کند. توصیه می‌شود افراد این علائم را در دفترچه‌ای ثبت کرده و زمان، شرایط بروز و شدت آن‌ها را یادداشت کنند. این اطلاعات در مراجعه به پزشک می‌تواند در تشخیص دقیق‌تر آریتمی و انتخاب روش درمانی مناسب بسیار موثر باشد. خودمراقبتی و آگاهی نسبت به تغییرات بدن، نخستین گام در پیشگیری از عوارض جدی آریتمی است.
✍️ بیشتر بخوانید: تشخیص آریتمی قلبی در کودکان
↲ معاینه بالینی توسط پزشک
پزشک با استفاده از گوشی پزشکی، صدا و ریتم قلب را ارزیابی می‌کند. اگر مشکوک به آریتمی باشد، معمولا بررسی‌های تخصصی‌تر تجویز می‌شود. همچنین یادداشت کردن زمان، مدت و شرایط بروز این علائم (مثلا بعد از فعالیت بدنی، در حالت استراحت یا شب‌ها) می‌تواند در تشخیص بالینی بسیار کمک‌کننده باشد.
↲ روش‌های تخصصی تشخیص آریتمی
| ابزار تشخیص | توضیحات |
|---|---|
| نوار قلب (ECG یا EKG) | ثبت لحظه‌ای فعالیت الکتریکی قلب |
| هولتر مانیتورینگ | دستگاهی که برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت به بدن متصل می‌شود و ضربان قلب را ثبت می‌کند |
| مانیتورینگ رویدادی (Event Monitor) | نوعی مانیتور پرتابل که بیمار هنگام احساس علایم آن را فعال می‌کند |
| اکوکاردیوگرافی (ECHO) | سونوگرافی قلب برای بررسی ساختار و عملکرد دریچه‌ها و بطن‌ها |
| تست ورزش (تست استرس قلبی) | بررسی واکنش قلب هنگام فعالیت فیزیکی (معمولا روی تردمیل) |
| الکترومیوگرافی قلبی (EPS) | یک روش تهاجمی با استفاده از کاتتر برای بررسی دقیق مسیرهای الکتریکی قلب |
↲ آزمایشات تکمیلی آریتمی
در برخی موارد، برای تکمیل روند تشخیص آریتمی، انجام آزمایش‌های تکمیلی ضروری است. این آزمایش‌ها معمولا با هدف بررسی عوامل زمینه‌ای یا مشکلات متابولیک انجام می‌شوند که می‌توانند باعث بروز یا تشدید آریتمی شوند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به آزمایش خون برای ارزیابی سطح الکترولیت‌ها مانند پتاسیم، سدیم و منیزیم اشاره کرد.
همچنین بررسی عملکرد تیروئید نیز اهمیت دارد، چرا که پرکاری یا کم‌کاری آن می‌تواند ریتم قلب را تحت تاثیر قرار دهد. در برخی موارد خاص، آزمایش‌های التهابی یا بررسی آنزیم‌های قلبی نیز ممکن است برای شناسایی مشکلات پنهان قلبی تجویز شوند. این بررسی‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا دید جامع‌تری از وضعیت قلب بیمار داشته باشد و برنامه درمانی دقیق‌تری ارائه دهد.
↲ اپلیکیشن‌ها و گجت‌های پوشیدنی
با پیشرفت فناوری، برخی ساعت‌های هوشمند و اپلیکیشن‌های موبایل قابلیت پایش ضربان قلب و ثبت ریتم‌های غیرعادی را دارند. البته این ابزارها فقط برای پایش اولیه مفیدند و جایگزین بررسی تخصصی نیستند. همچنین در کنار این روش‌ها، پیگیری علائم توسط خود بیمار نیز اهمیت دارد. یادداشت‌برداری از زمان و شدت علائم می‌تواند به پزشک در تشخیص دقیق‌تر کمک کند.
📞 برای رزرو نوبت معاینه توسط دکتر قربانی شریف با شماره ۰۲۱۸۸۸۸۶۲۶۹ تماس بگیرید 📞
چه زمانی برای علائم آریتمی به متخصص قلب مراجعه کنیم؟
بسیاری از آریتمی‌های خطرناک مثل فیبریلاسیون بطنی می‌توانند با کاهش شدید فشار خون آغاز شوند و در عرض چند ثانیه به قطع تنفس و نبض منجر شوند. در چنین شرایطی با نکات زیر پیش بروید:
+ قدم اول
بی‌درنگ از اطرافیان بخواهید با ۱۱۵ تماس بگیرند و وضعیت را شرح دهند؛ اگر تنها هستید و می‌توانید، خودتان تماس بگیرید.
+ قدم دوم
اگر فرد آموزش‌دیده‌ی احیای قلبی‌ریوی (CPR) در محل حضور ندارد، در صورت دسترسی به دستگاه شوک خودکار (AED) و آشنایی با نحوه استفاده، طبق دستور دستگاه عمل کنید. یا CPR را فقط با دست طبق مراحل زیر شروع کنید:
- این کار را تا رسیدن امدادگران ادامه دهید.
- پاشنه‌ی کف دست را روی مرکز قفسه سینه بیمار قرار دهید.
- با سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ فشردن در دقیقه و با فشار محکم، قفسه سینه را به‌طور پیوسته فشار دهید.
علائم هشدار را دست‌کم نگیرید!
آریتمی قلبی ممکن است با نشانه‌هایی ساده مانند تپش قلب یا سرگیجه آغاز شود، اما در صورت نادیده گرفتن، می‌تواند به مشکلاتی جدی‌تر منجر شود. آگاهی از علائم عمومی و خطرناک آریتمی، تشخیص به‌موقع و مراجعه به بهترین متخصص آریتمی قلبی می‌تواند مانع از عوارض ناخواسته شود. به پیشنهاد دکتر علیرضا قربانی شریف با توجه به این‌که برخی آریتمی‌ها بدون علامت نیز هستند، توجه به سلامت عمومی، چکاپ‌های دوره‌ای و داشتن سبک زندگی سالم از بهترین روش‌ها برای پیشگیری و کنترل این مشکل است. پس اگر نسبت به سلامت قلب خود شک دارید یا می خواهید از سلامت آن مطمئِن شوید، همین امروز اقدام کنید چرا که قلب شما مهم‌ترین عضله بدنتان است.
*~ سوالات متداول درباره علائم آریتمی قلبی ~*
بله، شایع‌ترین علائم آریتمی قلبی شامل تپش قلب، ضربان نامنظم، تنگی نفس، سرگیجه و خستگی می‌شود. همچنین آریتمی قلبی ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و به اصطلاح خاموش باشد.
نه، آریتمی‌ها متنوع هستند و ممکن است با علائم متفاوتی همراه باشند. همچنین این علائم برای هر فرد با شرایط بدنی و روانی مختلف، متفاوت خواهد بود.
درد قفسه سینه ممکن است به علت مشکلات دیگری مثل برونشیت یا آنژین قلبی رخ دهد، اما در برخی موارد نیز ممکن است به علت آریتمی باشد و تشخیص قطعی آن نیاز به معاینه پزشک متخصص دارد.