ضربان قلب نرمال از مهم‌ترین شاخص‌های سلامتی قلب بوده که نشان‌دهنده عملکرد درست سیستم گردش خون بدن فرد است. این مقدار می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون سن، وضعیت جسمانی، و فعالیت‌های روزانه قرار گیرد. اندازه‌گیری ضربان قلب به ما کمک می‌کند تا از سلامت قلب خود آگاه شویم و در صورت نیاز، اقدامات درمانی لازم را انجام دهیم که در ادامه این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
ضربان قلب نرمال در دقیقه چند است؟
ضربان قلب نرمال یکی از شاخص‌های مهم سلامت بدن است. در حالت استراحت، بدن نیاز کمتری به اکسیژن دارد، بنابراین قلب با سرعت کمتری خون را پمپاژ می‌کند. محدوده طبیعی ضربان قلب برای بیشتر بزرگسالان سالم بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است.
با این حال، در شرایط ایده‌آل و برای افراد ورزشکار یا کسانی که قلب قوی‌تری دارند، این مقدار ممکن است به ۵۵ تا ۸۵ ضربه در دقیقه کاهش یابد. نظارت منظم بر ضربان قلب نرمال می‌تواند به شناسایی مشکلات احتمالی قلبی کمک کند و به بهبود سبک زندگی منجر شود.
↲ ضربان قلب نرمال در بزرگسالان
ضربان قلب نرمال در بزرگسالان بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه تعریف می‌شود. با این حال، ممکن است در برخی افراد مانند ورزشکاران یا کسانی که داروهای خاص مصرف می‌کنند، ضربان قلب پایین‌تر از ۶۰ ضربه نیز طبیعی باشد. مهم است که در صورت مشاهده تغییرات غیرعادی در ضربان قلب، به بهترین متخصص آریتمی قلبی مراجعه کنید تا دلایل آن بررسی شود.
↲ ضربان قلب نرمال در کودکان
ضربان قلب نرمال در کودکان بسته به سن آن‌ها متفاوت است. به طور کلی، ضربان قلب نرمال در نوزادان می‌تواند تا ۱۹۰ ضربه در دقیقه برسد، در حالی که در کودکان بزرگ‌تر این تعداد به تدریج کاهش می‌یابد. برای مثال، کودکان ۵ تا ۶ ساله ضربان قلبی بین ۷۵ تا ۱۱۵ ضربه دارند.
↲ ضربان قلب نرمال خانم ها
ضربان قلب نرمال خانم‌ها در حالت استراحت عموما بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. با افزایش سن، ضربان قلب به تدریج کاهش می‌یابد. همچنین، برخی عوامل مانند میزان فعالیت بدنی یا مصرف داروهای خاص می‌تواند تأثیرگذار باشد و ضربان قلب را کمی پایین‌تر از این محدوده قرار دهد.
↲ ضربان قلب نرمال در سالمندان
ضربان قلب نرمال در سالمندان نیز بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. اما هرگونه افزایش یا کاهش شدید ضربان قلب، مانند بیشتر از ۱۰۰ ضربه یا کمتر از ۵۶ ضربه در دقیقه، باید به دقت بررسی شود. در این موارد، مشاوره پزشکی ضروری است تا علت تغییرات تشخیص داده شود.
↲ ضربان قلب نرمال در بارداری
در دوران بارداری، ضربان قلب نرمال مادر بالاتر از حد معمول است و می‌تواند حدود ۱۰ درصد نسبت به قبل از بارداری افزایش یابد. این تغییر به دلیل افزایش نیاز به پمپاژ خون بیشتر برای تامین نیازهای بدن مادر و جنین است. با این حال، هر گونه مشکل یا نگرانی باید به پزشک گزارش شود.
↲ ضربان قلب نرمال در ورزش
ضربان قلب نرمال در ورزش به شدت فعالیت بستگی دارد. برای حفظ سلامتی و بهبود استقامت قلبی، ضربان قلب هدف باید بین ۵۰ تا ۷۰ درصد حداکثر ضربان قلب در تمرینات متوسط باشد، و در فعالیت‌های شدید این عدد به ۷۰ تا ۸۵ درصد افزایش می‌یابد. حداکثر ضربان قلب از تفاضل ۲۲۰ منهای سن فرد به دست می‌آید.
ضربان قلب خطرناک چند است؟
ضربان قلب خطرناک محدوده ای است که ضربان قلب از حد طبیعی فراتر رود یا بسیار پایین بیاید. ضربان قلب بالاتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه با اصطلاحا تاکی کاردی در حالت استراحت می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات قلبی، اضطراب، تب یا کم‌آبی بدن باشد.
از طرفی، ضربان قلب پایین‌تر از ۶۰ ضربه در دقیقه یا به اصطلاح برادی‌کاردی بخصوص در افرادی که ورزش نمی‌کنند ممکن است به اختلالات قلبی یا مشکلات ساختاری در قلب اشاره کند. همچنین، اگر بیمار دچار ضربان نامنظم قلب بوده و عدد آن به‌طور ناگهانی و بدون دلیل مشخص از حد نرمال تغییر کند و همراه با علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا سرگیجه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد، زیرا می‌تواند خطرناک و نیازمند درمان فوری باشد.
علائم ضربان قلب بالای ۹۰
ضربان قلب بالای ۹۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت می‌تواند نشان‌دهنده تاکی‌کاردی باشد، که در آن قلب با سرعت غیرطبیعی می‌زند. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله استرس، اضطراب، تب، کم‌آبی بدن یا مشکلات قلبی ایجاد شود.
علائم رایج ضربان قلب بالای ۹۰ شامل تپش قلب شدید، تنگی نفس، سرگیجه، احساس ضعف و خستگی می‌باشند. همچنین، ممکن است افراد با ضربان قلب بالا احساس فشار در قفسه سینه یا درد در ناحیه قلب تجربه کنند. این علائم در صورت عدم درمان ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند سکته قلبی یا نارسایی قلبی منجر شوند.
✍️ بیشتر بخوانید: انواع پیس میکر یا دستگاه ضربان ساز
اگر ضربان قلب بالا با علائمی مانند درد قفسه سینه، غش یا مشکل در تنفس همراه باشد، ضروری است که فوراً به اورژانس مراجعه کنید. کنترل و مدیریت این وضعیت می‌تواند از طریق درمان‌های پزشکی، تغییرات در سبک زندگی یا مصرف داروهای تجویزی صورت گیرد.
جدول ضربان قلب نرمال برای سنین مختلف
| سن | مردان | زنان |
| ۱۸-۲۵ | ۶۲-۷۳ | ۶۴-۸۰ |
| ۲۶-۳۵ | ۶۲-۷۳ | ۶۴-۸۱ |
| ۳۶-۴۵ | ۶۳-۷۵ | ۶۵-۸۲ |
| ۴۶-۵۵ | ۶۴-۷۶ | ۶۶-۸۳ |
| ۵۶-۶۵ | ۶۲-۷۵ | ۶۴-۸۲ |
| بالای ۶۵ | ۶۲-۷۳ | ۶۴-۸۱ |
تاثیر فشار خون بر ضربان قلب نرمال
فشار خون و ضربان قلب به طور مستقیم با یکدیگر در ارتباط هستند. زمانی که فشار خون بالا باشد، قلب باید برای پمپاژ خون به دیگر قسمت‌های بدن، با فشار بیشتری کار کند. این می‌تواند منجر به افزایش ضربان قلب و ایجاد فشار اضافی بر روی قلب و رگ‌های خونی شود. از طرف دیگر، فشار خون پایین نیز می‌تواند باعث کاهش خون‌رسانی به اعضای بدن و در نتیجه، افزایش ضربان قلب برای جبران این کمبود شود.
این تغییرات در نهایت منجر به احساس ضعف، سرگیجه یا تنگی نفس خواهد شد. در افرادی که فشار خون بالا دارند، ضربان قلب ممکن است بیشتر از حد نرمال باشد و به مشکلات قلبی منجر شود. کنترل فشار خون از طریق رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مصرف داروهای تجویزی می‌تواند به حفظ ضربان قلب در محدوده نرمال کمک کند و از بروز مشکلات جدی مانند حملات قلبی یا سکته مغزی جلوگیری کند.
چطور ضربان قلب را اندازه بگیریم؟
برای اندازه‌گیری ضربان قلب به راحتی می‌توانید از چند روش ساده استفاده کنید. یکی از معمول‌ترین روش‌ها، لمس نبض در ناحیه گردن یا مچ دست است. برای این کار، انگشتان اشاره و وسط خود را روی شریان گردن یا مچ دست قرار دهید و تعداد ضربان‌ها را در مدت یک دقیقه شمارش کنید. همچنین، می‌توانید از دستگاه‌های ویژه مانند پالس‌اکسی‌متر یا ساعت‌های هوشمند برای اندازه‌گیری دقیق‌تر ضربان قلب استفاده کنید.
↲ ضربان قلب نرمال با دستگاه فشار سنج
دستگاه فشار سنج در اغلب مدل ها همراه با اندازه‌گیری فشار خون، ضربان قلب را نیز ثبت می‌کند. این دستگاه‌ها شامل یک کاف برای بستن دور بازو و یک مانومتر برای اندازه‌گیری فشار خون هستند. هنگام اندازه‌گیری فشار خون، دستگاه به طور خودکار ضربان قلب را نیز ثبت می‌کند.
این ضربان‌ها به‌عنوان عددی در کنار فشار خون نمایش داده می‌شوند. برای استفاده صحیح از دستگاه فشار سنج، مهم است که قبل از اندازه‌گیری، ۵ دقیقه استراحت کرده باشید و در حین اندازه‌گیری به آرامی نفس بکشید تا نتایج دقیق‌تری به دست آورید.
در مواجهه با ضربان قلب بالا یا پایین چه کنیم؟
اگر ضربان قلب شما به طور غیر معمول بالا یا پایین باشد، اولین قدم حفظ آرامش است. برای ضربان قلب بالا، سعی کنید نفس عمیق بکشید و در مکانی آرام استراحت کنید. اگر این حالت ادامه یافت، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
برای ضربان قلب پایین، اگر احساس سرگیجه، ضعف یا بی‌حالی داشتید، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید. در هر دو حالت، پیگیری وضعیت قلبی خود و مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است تا از مشکلات جدی جلوگیری شود.
*~ سوالات متداول درباره ضربان قلب نرمال ~*
برای اندازه‌گیری ضربان قلب، می‌توانید از دو روش دستی یا دستگاهی استفاده کنید. در روش دستی، به راحتی می‌توانید انگشتان خود را بر روی مچ دست یا گردن قرار داده و تعداد ضربات را در مدت ۶۰ ثانیه شمارش کنید. همچنین، دستگاه‌های فشار خون دیجیتال نیز قابلیت اندازه‌گیری ضربان قلب را دارند که می‌توانند به شما کمک کنند تا نتایج دقیق‌تری به دست آورید.
ضربان قلب نرمال به عوامل مختلفی از جمله سن، جنسیت، سطح فعالیت بدنی و شرایط سلامتی فرد بستگی دارد. به طور کلی، برای بزرگسالان ضربان قلب نرمال در حالت استراحت بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. اما برای ورزشکاران حرفه‌ای یا افرادی که در شرایط خاص پزشکی قرار دارند، این میزان ممکن است پایین‌تر از ۶۰ ضربه در دقیقه باشد.
ضربان قلب تحت تاثیر عوامل متعددی مانند استرس، فعالیت جسمانی، وضعیت سلامتی و مصرف دارو قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، ورزش کردن یا اضطراب می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود، در حالی که در حالت استراحت یا خواب، ضربان قلب کاهش می‌یابد. همچنین، مصرف داروهایی مانند بتابلوکرها می‌تواند ضربان قلب را پایین بیاورد.