اگر شما یا یکی از عزیزانتان بارها دچار سرگیجه‌های ناگهانی، بی‌هوشی‌های کوتاه‌مدت یا افت فشار خون غیرقابل توضیح شده‌اید، احتمالا پزشک اسم تست تیلت (Tilt) یا تخت شیب دار را به میان آورده است. این تست یکی از ابزارهای مهم و علمی برای تشخیص علت مشکلاتی است که شاید سال‌ها زندگی افراد را تحت‌تأثیر قرار دهد. بسیاری از بیماران از شنیدن نام این تست کمی دچار نگرانی می‌شوند؛ اما آگاهی از مراحل، کاربردها و محدودیت‌های آن می‌تواند این ترس را به آرامش و امید تبدیل کند. در ادامه، به طور کامل بررسی می‌کنیم که تست تیلت چیست، چه زمانی تجویز می‌شود، چه بیماری‌هایی را مشخص می‌کند و چه نکاتی را باید پیش و پس از انجام آن بدانید.
منظور از تست تیلت چیست؟
وقتی بیمار مکررا غش کند و علت روانشناختی و پنیک نداشته باشد، پزشک برای بررسی بیشتر تست تیلت قلب انجام می دهد تا بررسی کند که آیا این سنکوپ کردن های مداوم ناشی از عارضه قلبی است یا خیر. قبل از انجام تست، بیمار باید کاملا سابقه پزشکی و داروهای مصرفی خود را با پزشک در میان بگذارد و اگر به داروی خاصی حساسیت دارد آن را بگوید. اگر فرد باردار است، پیس میکر یا دستگاه دفیبریلاتور دارد، باید به پزشک اطلاع دهد.
تست تخت شیب دار یا تیلت Had UP Tilt Table Test (HUTT) ، با ایجاد تغییراتی در وضعیت بدن از دراز کشیدن تا ایستادن، علت سنکوپ را تعیین می کند. در حالی که بیمار به نوار قلب (ECG) و مانیتور فشار خون متصل است، روی یک تخت مخصوص با کمربندهای ایمنی مخصوص و زیرپایی دراز می کشد.
هنگام انجام تست تیلت برای شبیه سازی موقعیت بیمار در حالت ایستاده، تخت از خط افق زاویه ۶۰ درجه تا ۸۰ درجه می گیرد. فشار خون و ضربان قلب بیمار حین انجام تست مانیتور می شوند تا تغییرات آن دو نسبت به تغییر موقعیت(جاذبه زمین) بر فرد ارزیابی شود. اگر بیمار در حین آزمایش بیهوش شود، میز به سرعت به حالت افقی برمی گردد تا بیمار هوشیار شود. نتایج این تست به پزشک کمک می کند تا روند درمان صحیحی برای ای عارضه تجویز کند.
چرا پزشک تست تیلت را تجویز می کند؟
متخصص آریتمی قلبی تست تیلت را زمانی تجویز می‌کند که بیمار علائمی مانند موارد زیر را مکررا تجربه کرده باشد:
- بررسی عملکرد سیستم عصبی خودمختار
- سنکوپ (غش یا بی‌هوشی مکرر)
- سرگیجه‌های شدید یا طولانی
- احساس ضعف و سبکی سر هنگام ایستادن
- افت فشار خون وضعیتی (افت فشار هنگام تغییر حالت بدن)
علل شایع سنکوپ
سنکوپ یا همان غش، یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد؛ از عوامل ساده و بی‌خطر گرفته تا بیماری‌های جدی قلبی و عصبی. شناخت علل شایع سنکوپ کمک می‌کند تا هم از بروز دوباره آن پیشگیری شود و هم مسیر تشخیص و درمان سریع‌تر و دقیق‌تر طی گردد
۱- سندرم وازوواگال
از مهمترت علل غیر قلبی در این بیماری فرد دچار کاهش ناگهانی فشار خون با یا بدون کاهش ضربان قلب می شود. علت اصلی آن اختلال در سیستم اتونومی است که قلب و عروق خونی را کنترل می کنند.
۲- آریتمی قلب
در آریتمی ضربان قلب بیمار خیلی آهسته، خیلی سریع یا نامنظم است. وقتی این اتفاق می افتد، قلب نمی تواند جریان خون کافی را به مغز برساند و فرد سنکوپ می کند.
۳- مشکلات دریچه های قلب
اختلال در عملکرد یک یا چند دریچه قلب می تواند بخصوی تنگی دریجه آئورت جریان خون در قلب را مسدود کند و فرد حالتی شبیه به سنکوپ را تجربه کند.
۴- کاردیومیوپاتی (اختلال عملکرد بطنی)
به دلیل ضعف یا نارسایی عملکرد پمپاژ بطن ها و بزرگ شدن عضله قلب که در این صورت بافت اسکار می تواند ایجاد آریتمی خطرناک کندویا یا.
۵- سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی (POTS۱)
در اختلال سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی، بدن فرد هنگام ایستادن ناگهانی دچار تغییراتی خواهد شد. پزشکان POTS را با افزایش ضربان قلب تا ۳۰ ضربه و احساس ضعف در عرض ۱۰ دقیقه پس از ایستادن از حالت نشسته تعریف می کنند. زنان بین ۱۵ تا ۵۰ سال بیشتر دچار این سندرم می شوند.
از دیگر دلایل سنکوپ را می توان به مصرف برخی داروها، کم آبی شدید، هیپوگلیسمی (کاهش قند خون)، استراحت طولانی مدت در بستر و برخی اختلالات سیستم عصبی که باعث کاهش فشار خون می شود و حتی سنکوپ مشروب اشاره کرد. وقتی پزشک از علت سنکوپ کردن مطمئن نباشد، آزمایش تست تیلت را تجویز می کند.
🎬 برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تست تیلت، صحبت های دکتر علیرضا قربانی شریف را در ویدئو زیر مشاهده کنید:
تست تیلت چیست؟
تست تیلت چه بیماری‌هایی را تشخیص می‌دهد؟
تست تیلت یکی از روش‌های مهم در بررسی مشکلاتی است که با تغییر وضعیت بدن بروز می‌کنند. این تست می‌تواند به شناسایی اختلالاتی مانند سنکوپ وازوواگال، افت فشار خون ارتواستاتیک، مشکلات سیستم عصبی خودمختار و برخی آریتمی‌های قلبی کمک کند. همچنین در مواردی که علت سرگیجه یا غش مشخص نیست، تست تیلت راهی مطمئن برای کشف ریشه مشکل محسوب می‌شود.
تست تیلت برای کودکان هم استفاده می‌شود؟
در موارد خاص و با تشخیص پزشک متخصص، تست تیلت می‌تواند برای کودکان و نوجوانانی که دچار غش‌های مکرر یا سرگیجه‌های غیرقابل توضیح هستند، انجام شود. البته انجام این تست در کودکان نیازمند نظارت دقیق‌تر و محیط کنترل‌شده‌تری به نسبت بزرگسالان است.
چه کسانی نباید تست تیلت انجام دهند؟
- بیماران مبتلا به بیماری‌های شدید قلبی (مانند انسداد عروق کرونری فعال)
- افرادی که سکته قلبی یا مغزی اخیر داشته‌اند
- بیماران با فشار خون بسیار پایین کنترل‌نشده
- خانم‌های باردار (به‌ویژه در سه‌ماهه اول)
- کسانی که دچار آریتمی‌های خطرناک قلبی هستند
آزمایش تیلت چقدر طول می کشد؟
تست تیلت حدودا بین چند دقیقه تا حداکثر ۴۰ دقیقه بسته به زمان مثبت شدن طول می کشد. که ۲۰ دقیقه بدون دارو یا Passive و ۲۰ دقیقه با دارو یا Active معمولا با استفاده از قرص یا اسپری نیتروگلیسرین است.
تست تیلت چند بار باید انجام شود؟
در بیشتر موارد، یک بار انجام تست کافی است و پزشک بر اساس نتیجه، مسیر درمان را مشخص می‌کند. اما اگر علائم تغییر کنند، نیاز به بررسی مجدد باشد یا در مواردی که نتایج اولیه مبهم یا غیر قابل تفسیر باشد، امکان تکرار تست بعد از بررسی های دقیق و با صلاحدید پزشک متخصص وجود دارد.
اقدامات قبل و بعد از تست تیلت قلب
قبل از آزمایش، تکنسین از بیمار می خواهد روی میزی صاف دراز بکشد و برای اینکه هنگام انجام آزمایش بیمار از روی تخت نیفتد با کمربند جایش را روی تخت محکم می کند. در ادامه الکترودهایی را روی سینه، پاها و بازوهای بیمار قرار می دهد. با اتصال سیم ها الکترودها را به دستگاه الکتروکاردیوگرام، ضربان قلب کنترل می شود.
فشار سنج یا کاف را به بازو وصل می شود که تا فشار خون در طول آزمایش بررسی شود. بندرت نیاز به گرفتن رگ از بیمار است که در صورت لزوم دارو را تزریق کند. اگر فرد در حالت زاویه ۷۰ درجه سنکوپ کند، تخت بلافاصله به حالت افقی برمی گردد. اکثرا بلافاصله پس از افقی شدن تخت بیمار به هوش می آید. پس از اتمام تست تیلت، بیمار به فعالیت های عادی خود بازگردد و نیازی به رعایت نکات خاصی ندارد، البته ممکن است پزشک بسته به شرایط بیمار، دستورالعمل هایی پس از آزمایش به بیمار بدهد.
مواردی که پیش از انجام تست تیلت باید رعایت کنید، عبارتند از:
- ۲ تا ۴ ساعت پیش از انجام آزمایش نباید هیچ گونه ماده غذایی مصرف نمائید. (جهت کاهش احتمال حالت تهوع)
- در مورد داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌نمائید با پزشک خود مشورت نمائید (شاید لازم باشد زمان مصرف برخی از آن‌ها را تغییر دهید)
- بهتر است یک همراه برای بازگشت به خانه و مراقبت از شما طی انجام تست داشته باشید.
محدودیت های منع دارویی قبل از تست تیلت
برخی داروها می‌توانند بر نتایج تست تیلت اثر بگذارند و باعث خطا در تفسیر شوند. به همین دلیل پزشک ممکن است توصیه کند مصرف داروهایی مانند بتابلاکرها، داروهای فشار خون یا برخی داروهای اعصاب قبل از انجام تست موقتاً قطع یا تغییر یابد. این تصمیم باید صرفاً تحت نظر پزشک گرفته شود و بیماران هرگز نباید به‌صورت خودسرانه مصرف داروهای خود را متوقف کنند.
تفسیر نتیجه تست تیلت
نتایج آزمایش تخت شیب دار یا تیلت با توجه به این که آیا در حین آزمایش بیمار سنکوپ می کند و چه اتفاقی برای فشار خون و ضربان قلب او می افتد، تفسیر می شود.
↲تست تیلت مثبت
هنگامی که تست تیلت مثبت می شود، در طول آزمایش فرد در اثر کاهش فشار خون کاهش، دچار علائم سرگیجه یا بیهوش شدن می شود.
↲تست تیلت منفی
وقتی نتیجه تست منفی شود یعنی ضربان قلب بیمار هنگام آزمایش فقط کمی افزایش می یابد اما فشار خون به میزان قابل توجهی کم نشده و هیچ علائمی ازسنکوپ کردن بیمار دیده نمی شود.
هزینه تست تیلت چقدر است؟
هزینه انجام تست تیلت بسته به محل انجام، نوع مرکز درمانی و خدمات همراه می‌تواند متفاوت باشد. در ایران این هزینه نسبتا مقرون‌به‌صرفه‌تر است، در حالی‌که در کشورهای اروپایی و آمریکا به دلیل هزینه بالای خدمات درمانی و بیمه‌های محدود، مبلغ قابل توجهی دریافت می‌شود. در ادامه جدولی برای مقایسه هزینه‌ها در ایران و خارج از کشور آورده شده است:
| کشور | میانگین هزینه (به تومان یا معادل ریالی) |
|---|---|
| ایران | حدود ۳ تا ۷ میلیون تومان |
| ترکیه | حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان |
| اروپا (آلمان، فرانسه) | حدود ۴۰ تا ۶۰ میلیون تومان |
| آمریکا | حدود ۸۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان |
تست تیلت چگونه به درمان کمک می‌کند؟
تست تیلت به‌طور مستقیم یک روش درمانی نیست، اما نقش بسیار مهمی در هدایت روند درمان دارد. با شناسایی علت اصلی سرگیجه، غش یا افت فشار خون، پزشک می‌تواند بهترین راهکار را برای بیمار انتخاب کند؛ مثلاً اگر علت سنکوپ وازوواگال باشد، تغییر سبک زندگی و آموزش تکنیک‌های پیشگیرانه توصیه می‌شود، در حالی که در موارد مربوط به آریتمی قلبی یا اختلالات فشار خون، ممکن است دارو درمانی یا اقدامات تخصصی‌تری نیاز باشد. در واقع، تست تیلت مسیر درمان را روشن‌تر می‌کند و از درمان‌های غیرضروری یا اشتباه جلوگیری می‌نماید.
عوارض احتمالی بعد انجام تست تیلت
تست تیلت بی خطر است و به ندرت هنگام انجام تست تیلت بیمار دچار عارضه خاصی می شود. اما، مانند هر تست پزشکی، عوارض احتمالی زیر ممکن است رخ دهند:
- ضعف بیمار تا چندین ساعت پس از تست تیلت
- سنکوپ دوباره
- سرگیجه یا سردرد
- فشار خون پایین یا فشار خون بالا
- حالت تهوع
- تپش قلب یا تغییر در ضربان قلب
این عوارض معمولا وقتی بیمار روی یک تخت افقی دراز بکشد، از بین می روند.
گامی مطمئن برای تشخیص درست..
تست تیلت ابزاری کلیدی در تشخیص دلایل غش، سرگیجه و مشکلات مرتبط با آریتمی قلبی است. همراهی با پزشکی متخصص و آگاه، درک نتایج تست را ساده‌تر و تصمیم‌گیری درمانی را مطمئن‌تر می‌سازد. دکتر علیرضا قربانی شریف، متخصص آریتمی، با تجربه ارزشمند خود می‌تواند نقش مهمی در تفسیر دقیق این تست و انتخاب بهترین مسیر درمان برای بیماران ایفا کند. انتخاب یک متخصص متعهد، همان چیزی است که از نگرانی بیمار می‌کاهد و مسیر رسیدن به درمان درست را هموار می‌سازد.