آنژیوگرافی قلب آزمایشی است که با استفاده از تصاویر اشعهی ایکس به مشاهده رگهای خونی قلب که به نام عروق کرونری معروف هستند، پرداخته میشود. عموما در مواردی که انسداد و یا گرفتگی در عروق قلبی وجود داشته باشد گاهی نیاز است مداخلات درمانی نیز صورت بگیرد که در این موقعیت آنژیوگرافی قلب تجویز میشود. در این مقاله از سایت دکتر علیرضا قربانی شریف به بررسی موارد نیاز به انجام این تست، روش های انجام آن و الزامات مراقبتی و محدودیت های آنژیوگرافی قلب در سنین مختلف خواهیم پرداخت.
منظور از آنژیوگرافی قلب چیست؟
همانطور که اشاره هم شد؛ منظور از آنژیوگرافی قلب یک آزمایش تشخیصی است که برای بررسی انسداد و یا گرفتگی در عروق قلبی تجویز میشود. در طی آزمایش مقداری مادهی رنگی به خون تزریق میشود، مادهی رنگی میتواند جریان خون در عروق را با وضوح بالاتری نمایش دهد. برای بررسی جریان خون در عروق قلبی از تصاویر اشعه ایکس استفاده میشود. اگر جریان مادهی رنگی در یک یا چند رگ به خوبی برقرار نباشد، میتواند نشانهای از انسداد و گرفتگی در رگ باشد. درمان گرفتگی عروق ممکن است در همان جلسهی آنژیوگرافی و یا پس از آن در یک عمل مجزا انجام شود.
چه زمانی به آنژیوگرافی قلب نیاز است؟
به طور کلی آنژیوگرافی قلب زمانی پیشنهاد میشود که سایر آزمایشهای غیرتهاجمی انجام شده باشد. اگر نتایج آزمایشهای غیر تهاجمی مشکوک باشد برای بررسیهای بیشتر آنژیوگرافی قلبی پیشنهاد میشود. آنژیوگرافی قلب برای بیمارانی که دارای شرایط زیر هستند پیشنهاد مناسبی است:
- درد قفسه سینه
- درد در فک، گردن و یا بازو به همراه درد قفسه سینه
- مشکل در رگهای خونی
- نواقص مادرزادی قلبی
- نتایج مشکوک در تست ورزش
- آسیب به قفسه سینه
- بیماریهای دریچه قلب
آنژیو قلب خطرناک است؟
در حالت کلی آنژیوگرافی قلب یک آزمایش کم تهاجمی و بیخطر است که در مدت زمان کوتاهی انجام میشود و در صورتی که توسط یک پزشک متخصص قلب انجام شود هیچ گونه عوارض جانبی پس از عمل به همراه نخواهد داشت.
آنژیوگرافی قلب چطور انجام میشود؟
برای انجام آنژیو قلب باید روی یک تخت دراز بکشید. یک آنژیوکت روی رگ دست شما نصب میشود تا داروهای مورد نیاز حین عمل به بدن وارد شود. برای آنژیوگرافی ممکن است بیمار به طور کامل بیهوش شود و یا اینکه عمل با تزریق داروهای آرامبخش انجام شود. در مرحلهی بعد یک برش کوچک در پا و یا مچ دست ایجاد شود. سپس یک لوله نازک و منعطف به نام کاتتر از طریق رگ به سمت قلب هدایت میشود. زمانی که کاتتر در موقعیت مناسب قرار گرفت، ماده ی رنگی به جریان خون وارد می شود و با تصاویر اشعه ایکس نحوهی حرکت رنگها در عروق قلبی ارزیابی میشود. تصاویری که با این روش به دست میآید را آنژیوگرافی میگویند. در صورتی که مادهی رنگی از یک رگ عبور نکند میتوان اینگونه نتیجه گرفت که انسداد و یا گرفتگی در این رگ رخ داده است.
آنژیو قلب در کودکان
کودکان رگهای ظریفتر و کوچکتری دارند به همین دلیل از ابزار تخصصی برای انجام آنژیوگرافی کودکان استفاده میشود. با توجه به اینکه در حین آنژیوگرافی بیمار نباید هیچ گونه حرکتی داشته باشد، در طی آنژیوگرافی قلب کودکان از داروهای بیهوشی استفاده میشود تا کودک در تمام مراحل عمل در حالت خواب باشد و هیچ گونه حرکتی نداشته باشد.
آنژیو قلب با لیزر
در روش آنژیوپلاستی با لیزر از نور لیزر برای درمان انسداد رگها استفاده میشود. پس از اینکه کاتتر در رگ قرار داده شد، پرتوهای لیزر پیشرفتهای از خود ساطع میکند که میتواند انسدادهای موجود در عروق را برطرف نماید. آنژیوپلاستی با لیزر در مواقعی که درمان انسداد عروق با روشهای معمولی آنژیوپلاستی ممکن نباشد توصیه میشود و از بسیاری جراحیهای قلب باز پیشگیری مینماید.
آنژیو قلب بیهوشی دارد؟
آنژیوگرافی قلب نیازی به داروهای بیهوشی ندارد و تنها با تزریق آرامبخش قابل انجام است. داروهای آرامبخش موجب میشود در تمام مراحل آرام باشید، گاهی اوقات این داروها موجب خواب آلودگی بیمار میشود. میزان داروهای آرامبخشی که تزریق میشود به سلامت بیمار بستگی دارد. اما در برخی موارد ممکن است پزشک پیشنهاد دهد که بیمار تحت بیهوشی کامل قرار بگیرد.
آنژیو قلب بدون بیهوشی ممکن است؟
آنژیوگرافی قلب ممکن است با تزریق داروهای آرامبخش و یا بیهوشی انجام شود. انتخاب روش بیهوشی و یا استفاده از داروهای آرامبخش به نظر پزشک و شرایط عمومی سلامتی بیمار بستگی دارد.
آنژیو قلب چقدر طول میکشد؟
مدت زمان آنژیوگرافی قلب به طور متوسط حدود یک ساعت طول میکشد. در صورتی که آزمایشهای دیگر و یا سایر درمانها همزمان با آنژیو قلب انجام شود ممکن است مدت زمان انجام آزمایش طولانیتر شود. به عنوان مثال اگر گرفتگی عروق مشخص شود ممکن است با استفاده از بالون و یا گذاشتن استنت درمانهایی برای باز کردن رگ انجام شود.
خطرات آنژیوگرافی قلب
به طور کلی آنژیوگرافی قلب جزء آزمایشهای کم خطر در نظر گرفته میشود، با این موجود مانند هر مداخلهی پزشکی ممکن است با خطراتی همراه باشد که عبارت است از:
- آسیب به رگها
- خونریزی
- حملهی قلبی
- عفونت
- آریتمی قلبی
- آسیب به کلیه به دلیل مادهی رنگی مورد استفاده
- واکنش به مادهی رنگی و یا داروهایی که برای آزمایش مورد استفاده قرار میگیرد.
الزامات مراقبتی بعد از آنژیوگرافی قلب
بیمار پس از آنژیوگرافی قلب به اتاق مراقبت فرستاده میشود تا علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن خون برای چند ساعت ارزیابی شود. در صورتی که حال عمومی بیمار مساعد باشد میتواند در همان روز و یا روز بعد به منزل بازگردد. دستورالعملهای مراقبتی که در منزل باید رعایت شود عبارتند از:
- اگر کاتتر از طریق پا وارد شده است تا چند ساعت پای خود را بالاتر نگه دارید تا احتمال خونریزی کاهش بیابد.
- برای چند روز ممکن است در ناحیهای که کاتتر وارد شده است درد داشته باشید، جهت کنترل درد از داروهای تجویز شده استفاده کنید.
- پس از آنژیو مایعات زیادی بنوشید تا مادهی رنگی از بدن خارج شود.
- در مورد زمان مناسب برای شروع فعالیتهای روزانه با پزشک مشورت نمایید.
*~ سوالات متداول درباره آنژیوگرافی قلب ~*
در صورتی که پس از آنژیو قلب با علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، خونریزی شدید، تب، تورم، درد در محل ورود کاتتر، علائم عفونت در اطراف محل برش، ضعف و بیحسی در پا و بازو و سایر علائم مشکوک مواجه شدید باید در اولین فرصت به اورژانس مراجعه کنید.
توصیه میشود از ۶ الی ۸ ساعت پیش از انجام آنژیوگرافی قلب ناشتا باشید. در صورتی که داروی خاصی مصرف میکنید به پزشک خود اطلاع دهید.
در حالت کلی آنژیوگرافی قلب به عنوان یک عمل سرپایی طبقه بندی میشود و بیمار چند ساعت پس از پایان عمل میتواند به منزل بازگردد اما در صورتی که مداخلات دیگری صورت گرفته باشد و یا بیمار در شرایط مساعدی نباشد توصیه میشود برای ۲۴ ساعت در بیمارستان تحت نظر بماند.