الکتروکاردیوگرام (ECG) یا نوار قلب چه زمانی لازم است؟

الکتروکاردیوگرام قلبی یک فناوری پزشکی حیاتی است که در تشخیص و بررسی وضعیت قلب بیماران استفاده می‌شود. این روش غیرتهاجمی، با استفاده از الکترودهایی که به بدن بیمار متصل می‌شوند، الکتریکال سیگنال‌های قلب را ضبط، تجزیه و تحلیل می‌کند. الکتروکاردیوگرام قلبی قادر است اطلاعات مهمی درباره ضربان قلب، ریتم قلب، ناهنجاری‌های الکتریکی قلب و نشانگان بیماری‌های قلبی را در اختیار پزشکان قرار دهد. این فناوری مهم در تشخیص بیماری‌های قلبی مانند آریتمی‌ها، انسداد عروق قلبی و ضایعات قلبی استفاده می‌شود. با تحلیل نتایج الکتروکاردیوگرام یا نوار قلبی، پزشکان می‌توانند تشخیص دقیق‌تری از وضعیت قلب بیماران گرفته و براساس آن برنامه‌های درمانی مناسب را تعیین کنند.

الکتروکاردیوگرام چیست؟

الکتروکاردیوگرام که به اختصار ECG نیز نامیده می‌شود یکی از روش‌های ساده و سریع جهت ارزیابی فعالیت قلب است. دستگاه الکتروکاردیوگرام شامل الکترودهایی (قطعات پلاستیکی کوچک که به روی پوست قرار داده می‌شوند) است که در قسمت‌ها خاص مانند روی قفسه سینه، بازوها و پاها قرار داده می‌شوند. الکترودها توسط سیم‌های سربی به دستگاه اصلی متصل می‌شوند.
تکانه‌های الکتریکی طبیعی در قلب شامل انقباضات قسمت‌ها مختلف قلب هستند تا جریان خون به صورت طبیعی در سراسر بدن حفظ شود. دستگاه الکتروکاردیوگرام این تکانه‌ها را اندازه گیری و ارزیابی می‌نمایند و نتایج را به صورت یک نسخه‌ی چاپی در اختیار پزشک قرار می‌دهند.
نتایج الکتروکاردیوگرام نشان می‌دهد که ضربان قلب به چه صورت است، ریتم، قدرت و زمان بندی تکانه‌های الکتریکی همگی در این دستگاه ثبت می‌شود و بسیاری از مشکلات قلبی توسط نتایج این آزمایش قابل تشخیص هستند.

الکتروکاردیوگرام قلب چه زمانی انجام می‌شود؟  

برخی از دلایلی که ممکن است پزشک درخواست انجام الکتروکاردیوگرام را داشته باشد عبارت است از:

• تشخیص علت درد در قفسه سینه
• بررسی علت برخی از مشکلاتی که ممکن است با مشکلات قلبی ارتباط داشته باشند مانند: خستگی شدید، تنگی نفس، سرگیجه و یا غش
• شناسایی هرگونه ضربان قلب نامنظم
• بررسی سلامت قلب پیش از انجام برخی جراحی‌ها
• ارزیابی سلامت قلب پس از حمله‌ی قلبی، اندوکاردیت و یا پس از جراحی قلب
• بررسی عملکرد قلب پس از کاشت ضربان ساز
• بررسی این موضوع که داروهای قلبی تجویز شده تا چه حد موثر بوده اند.
• ردیابی عملکرد قلب در طی معاینات دوره‌ای؛ به این صورت که نتایج هر دوره نگهداری خواهد شد تا با نتایج دوره‌ی بعدی مقایسه شود.

 خطرات و عوارض انجام الکتروکاردیوگرام

الکتروکاردیوگرام یک روش سریع و ساده جهت بررسی عملکرد قلب می‌باشد که تقریباُ هیچ گونه عارضه‌ی جانبی به همراه ندارد. در مدت زمان انجام الکتروکاردیوگرام هیچ گونه درد و ناراحتی را حس نخواهید کرد اما ممکن است زمانی که پرستار قصد جدا کردن الکترودها را دارد به دلیل چسبندگی الکترودها روی پوست کمی احساس ناراحتی داشته باشید.

 شرایطی که منجر به بروز اختلال در نتایج الکتروکاردیوگرام می‌شود:

• چاق بودن
• بارداری
• جمع شدن مایع در شکم (آسیت)
• حرکت در طی انجام آزمایش
•  سیگار کشیدن پیش از انجام آزمایش
• ورزش کردن پیش از آزمایش
• مصرف داروهای خاص
• عدم تعادل الکترولیت‌ها مانند پتاسیم، منیزیم و یا کلسیم در خون

فرآیند آمادگی پیش از انجام الکتروکاردیوگرام

• برای انجام الکتروکاردیوگرام لازم نیست ناشتا باشید.
• تمام داروهایی که مصرف می‌نمائید، مکمل‌های دارویی و گیاهی را به پزشک اطلاع دهید.
• اگر از ضربان ساز قلبی استفاده می‌نمائید به پزشک اطلاع دهید.
• پیش از انجام الکتروکاردیوگرام باید تمام جواهرات و یا اشیایی که در نتیجه‌ی آزمایش تداخل ایجاد خواهد کرد را خارج نمایید.
• همچنین با توجه به شرایط جسمانی شما ممکن است آمادگی‌های خاصی لازم باشد، بنابراین دستورالعمل‌های لازم را از پزشک خود دریافت نمائید.

نحوه استفاده از الکتروکاردیوگرام قلبی در تشخیص بیماری‌های قلبی

الکتروکاردیوگرام قلبی (ECG) در تشخیص انواع بیماری‌های قلبی نقش بسیار مهمی دارد. فرایند استفاده از ECG به صورت زیر است:

مرحله اول: آماده‌سازی بیمار

بیمار باید لباس‌های بدن را بردارد و بخش‌های جسمی که الکترودها باید به آنها متصل شوند، تمیز و خشک باشند. الکترودها معمولاً در قسمت‌های خاصی از بدن نصب می‌شوند، مانند سینه، دستان و پاها.

مرحله دوم: نصب الکترودها

الکترودها بر روی بدن بیمار قرار می‌گیرند و به دستگاه ECG متصل می‌شوند. تعداد الکترودها ممکن است متفاوت باشد، اما معمولاً از ۱۰ تا ۱۲ الکترود استفاده می‌شود.

مرحله سوم: ثبت الکتروکاردیوگرام

پس از نصب الکترودها، دستگاه ECG آماده ضبط الکتروکاردیوگرام قلبی می‌شود. این دستگاه سیگنال‌های الکتریکی کوچکی که توسط قلب تولید می‌شوند را دریافت کرده و به شکل نموداری به نمایش می‌گذارد. نموداری که توسط ECG ساخته می‌شود، شامل موج‌های P، Q، R، S و T است که هر کدام نشانگر فعالیت‌های الکتریکی مختلف قلب هستند.

مرحله چهارم: تجزیه و تحلیل الکتروکاردیوگرام

پزشک متخصص قلب و تکنسین‌های پزشکی متخصص می‌توانند الکتروکاردیوگرام را تحلیل کنند و الگوهای مشخصی را شناسایی کنند. آنها به دنبال نشانگان بیماری‌های قلبی مانند آریتمی‌ها، بلوغ قلبی، بلوغ غیرطبیعی و نشانگانی از انسداد عروق قلبی هستند.

مرحله پنجم: تشخیص بیماری‌های قلبی

بر اساس الگوهای ثبت شده در الکتروکاردیوگرام، پزشکان می‌توانند بیماری‌های قلبی را تشخیص دهند. به عنوان مثال، یک الگوی نامتناسب در موج‌های P، QRS و T می‌تواند نشانگر یک آریتمی قلبی باشد، و تغییرات در بلوغ قلبی ممکن است به نشانگان انسداد عروق قلبی اشاره کند.

نحوه‌ی انجام الکتروکاردیوگرام و گرفتن نوار قلب

این آزمایش ممکن است در هنگام بستری در بیمارستان و یا به صورت یک آزمایش جداگانه برای شما انجام شود. مراحل مختلف الکتروکاردیوگرام بدین صورت است:

مراقبت‌های لازم پس از الکتروکاردیوگرام

پس از انجام الکتروکاردیوگرام هیچ گونه مراقبت و یا اقدام خاصی لازم نیست مگر اینکه بسته به شرایط بدنی خاص و روند درمانی لازم، پزشک به شما توصیه‌هایی برای استراحت و یا دستورهای دیگری داده باشد.

 مشاهده و بررسی نتایج الکتروکاردیوگرام

نتایج الکتروکاردیوگرام بلافاصله پس از انجام آزمایش به صورت چاپ شده آماده می‌شود. با توجه به نتایج می‌توان برخی از بیماری‌ها و مشکلات قلبی را شناسایی کرد. اما جهت تشخیص دقیق و یا در مواردی که نتایج مشکوک باشد باید آزمایش‌های بیشتری را نیز انجام دهید.
پیش از اینکه با هر نوع آزمایش جدید موافقت نمایید از پزشک خود بخواهید که در مورد نحوه‌ی انجام آزمایش و یا خطرات و عوارضی که به همراه خواهد داشت توضیحات لازم را به شما ارائه نماید.

در نهایت…

الکتروکاردیوگرام یک آزمایش غیرتهاجمی، ساده و بسیار سریع است که در کوتاهترین زمان ممکن می‌تواند سلامت قلب را ارزیابی نماید و بسیاری از ناهنجاری‌های قلبی را شناسایی نماید.
پیش از انجام الکتروکاردیوگرام احتیاج به هیچ گونه آمادگی خاصی وجود ندارد و پس از ‌آن نیز لازم نیست مراقبت خاصی را دنبال نمایید مگر اینکه پزشک به شما دستورالعمل‌هایی را ارائه داده باشد.