همه چیز در مورد بیماری های قلبی مادرزادی

به بیماری‌هایی که از بدو تولد در نوزاد وجود دارد بیماری‌های مادرزادی گفته می‌شود. بیماری‌های مادرزادی قلبی از شایع ترین مشکلاتی هستند که نوزادان در بدو تولد با آن مواجه می‌شوند. این دسته از نوزادان، قلبی با ساختار و عملکرد غیرطبیعی دارند که اغلب بر کارکرد بقیه اعضاء آن‌ها نیز تاثیر می‌گذارد.

بیماری قلبی مادرزادی در نوزاد چقدر شایع است؟

یک نوزاد از هر ۱۰۰ نوزاد ممکن است با بیماری‌های قلبی متولد شود. برخی از این بیماری‌ها مشکلاتی خفیف و جزئی ایجاد می‌کند که تاثیر اندکی بر رشد و تکامل نوزاد دارد اما برخی دیگر مشکلات شدیدی را از همان ابتدا ایجاد می‌کنند و نوزاد جهت ادامه حیات احتیاج به مداخلات پزشکی مانند کاتتریزاسیون قلبی یا جراحی قلب باز دارد.

در سال‌های نه چندان دور اکثر نوزادان مبتلا به بیماری‌های قلبی نمی‌توانستند زنده بمانند و در همان روزها و یا ماه‌های اولیه جان خود را از دست می دادند اما با پیشرفت‌هایی روز افزون علم پزشکی مخصوصاً در حوزه مراقبت از نوزادان، بیماری‌های قلبی و عروقی کودکان به سرعت و گاهی اوقات پیش از تولد تشخیص داده می‌شود و به محض تولد تحت درمان قرار می‌گیرند، این کودکان در اغلب موارد طول عمر بیشتر و با کیفیت‌تری را تجربه خواهند کرد و به سنین بزرگسالی نیز می‌رسند.

با توجه به تمام پیشرفت‌ها و درمان‌هایی که در حال حاضر جهت مداوا و بهبود زندگی نوزادان مبتلا به بیماری‌های قلبی وجود دارد، تا کنون هیچ درمان قطعی جهت مداوای این بیماران وجود نداشته و بیماری‌های قلبی مادرزادی در دسته‌ای از بیماری ها قرار دارند که تا اخر عمر همراه فرد خواهند بود و این افراد همواره به مراقبت‌های تخصصی و مداوم نیاز دارند.

✍️ بیشتر بخوانید: آریتمی قلبی

انواع مختلف بیماری‌های قلبی مادرزادی

نقایص قلبی مادرزادی با توجه به آناتومی و علت تشکیل دهنده آن‌ها در گروه‌های متعددی تقسیم می‌شوند. این نقایص ممکن است به صورت جزئی شامل یه حفره کوچک در قلب تا مشکلات شدیدتر مانند از دست دادن قسمت‌هایی از قلب پدیدار شوند. قسمت‌هایی از قلب که ممکن است از دوران جنینی تحت تاثیر قرار بگیرند شامل این موارد می‌شود:

+ سپتوم

دیواره‌ای ماهیچه‌ای که قلب را به دو قسمت تقسیم می‌نماید. قلب شامل چهار حفره می‌باشد، حفره‌های بالایی دهلیزها می‌باشند که خون از طریق آن‌ها وارد بطن‌ها (حفره‌های پایینی) می‌شود، بطن‌ها خون را به سیستم گردش خون پمپاژ می‌نمایند. دهلیزها و بطن‌ها توسط یک سپتوم از یکدیگر جدا می‌شوند.

+ حفره‌های قلبی

همان طور که اشاره شد قلب دارای چهار حفره (یا اتاقک) می‌باشد که خون را به داخل و خارج بدن و همچنین به ریه‌ها پمپاژ می‌نمایند. هر طرف قلب داراری دو حفره است، دهلیز و بطن راست، دهلیز و بطن چپ

+ دریچه‌های قلبی

چهار دریچه یک طرفه جهت کمک به حفظ جهت درست جریان خون در قلب وجود دارد، با باز شدن هر دریچه خون به محفظه‌ی بعدی جریان می‌یابد و با بسته شدن دریچه‌ی قلبی خون نمی‌تواند به عقب بازگشت پیدا کند.

+ سرخرگ‌‌ها

رگ‌های خونی به عنوان سیستم تامین‌کننده خون بدن می‌باشند.

شایع ترین بیماری قلبی مادرزادی

• تنگی دریچه آئورت
• نقص دیواره بین دهلیزی
• نقص در سپتوم دهلیزی
• کوآرکتاسیون آسورت
• ناهنجاری ابشتاین
• اکتوپیاکوردیس
• سندرم هتروتاکسی
• سندرم هیپوپلاستیک قلب چپ
• قوس آئورت منقطع
• آترزی ریوی
• تنگی دریچه ریوی
• جابه جایی شریان‌های بزرگ و کوچک

از هر ۴ نوزادی که با بیماری مادرزادی قلبی متولد می‌شود یکی از آن‌ها دچار اختلالات جدی می‌باشد که اگر به محض تولد تشخیص داده نشود ممکن است منجر به مرگ نوزاد شود، نوزادانی که زنده می مانند نیز در صورت عدم درمان و مداخله پزشکی دچار آسیب‌های مغزی و تاخیر در رشد خواهند شد.

چه عواملی منجر به بروز بیماری‌های قلبی مادرزادی می‌شوند؟

مشکلات قلبی مادرزادی در هفته‌های اول بارداری که رشد قلب شروع می‌شود، اتفاق می‌افتد، علت دقیق ایجاد این مشکلات مانند بسیاری دیگر از بیماری‌ها به طور کامل مشخص نیست و تحقیقات در زمینه‌ی این بیماری‌ها همچنان در حال انجام است، اما مواردی وجود دارد که به نظر می‌رسد احتمال بروز بیماری‌های قلبی مادرزادی را افزایش می‌دهند، این عوامل عبارتند از:

• بیماری‌هایی که مادر دچار آن است مانند دیابت، فنیل کتونوری، لوپوس، اریتماتوز، سندرم شوگرن یا چاقی
• اختلالات ژنتیکی مانند جهش‌های ژنیتکی یا تغیراتی در کروموزوم‌ها مانند سندرم داون یا سندرم ترنر
• سابقه خانوادگی ابتلاء به بیماری‌های مادرزادی
• بارداری به روش لقاح آزمایشگاهی
• مصرف برخی داروها در دوران بارداری (به خصوص سه ماهه اول بارداری)

شیوع مشکل قلبی مادرزادی

در ایالات متحده سالیانه حدود ۴۰ هزار نوزاد با انواع بیماری‌های قلبی مادرزادی به دنیا می‌آیند که این رقم معادل ۱ نوزاد در هر ۱۰۰ تولد زنده می‌باشد، به بیان دیگر احتمال بروز بیماری‌های قلبی مادرزادی در نوزادان ۱ درصد می‌باشد.

علائم بیماری قلبی مادرزادی در حین بارداری

مادران بارداری که جنین مبتلا به بیماری قلبی دارند در طی دوران بارداری هیچ نشانه‌ی ظاهری ندارند، اما پزشک متخصص زنان و زایمان حین معاینات اولیه یا در طی سونوگرافی ممکن است به مشکلاتی در تشکیل قلب جنین مشکوک شود که با ارجاع مادر به یک متخصص جنین می‌توان این مشکلات را تائید نمود. اگر مشکلات قلبی جنین بسیار جدی و کشنده باشد و راه درمانی وجود نداشته باشد در اکثر موارد اجازه سقط قانونی به مادر داده می‌شود و پس از آن تصمیم برای سقط یا حفظ جنین به عهده‌ی والدین می‌باشد.

علائم نوزاد مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی

با توجه به شدت مشکل قلبی نوزادان مبتلا به بیماری‌های قلبی ممکن است علائم زیر را داشته باشند:

• رنگ آبی در ناخن، لب و پوست که به سیانوز معروف است
• تنفس سریع
• خستگی و خواب آلودگی مخصوصاً در هنگام شیر خوردن
• عرق کردن
• عدم افزایش وزن
• نبض ضعیف

درمان بیماری‌های قلبی مادرزادی

برخی از بیماری‌های قلبی مادرزادی احتیاجی به درمان ندارند زیرا مشکل خاصی برای نوزاد ایجاد نمی‌کنند اما در مواردی که بیماری جدی وجود دارد درمان های زیر پیشنهاد می‌شود:

• روش کاتتر کم تهاجمی
• جراحی قلب
• پیوند قلب

*~ سوالات متداول درباره بیماری قلبی مادرزادی ~*