سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی (POTS) یا بیماری پاتس به شرایطی اطلاق می شود که ضربان قلب هنگام تغییر وضعیت مثلاً از حالت نشسته و یا دراز کشیدن به حالت ایستاده سریعتر از حد طبیعی (بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه) باشد. به طور معمول سیستم عصبی سمپاتیک ضربان قلب و فشار خون را متعادل می نماید تا حرکت خون در رگ ها به راحتی انجام شود، اما در حالتی که فردی به سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک مبتلا باشد بدن قادر نیست رگ ها را با تغییر وضعیت بدن هماهنگ نماید و در نتیجه فشار خون ثابت نخواهد بود و علائم مختلفی بروز پیدا خواهد کرد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است علائم متفاوتی را تجربه نمایند، در ادامه توضیحاتی راجع به علائم، درمان و سایر شرایط افراد مبتلا خواهیم پرداخت.
دلایل ایجاد سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی
اکثر افراد مبتلا به این نوع از تاکی کاردی خانم ها هستند و میانگین سن مبتلایان بین ۱۵ تا ۵۰ سال است. اگرچه علت این بیماری در اکثر موارد ناشناخته است، اما اغلب در شرایط زیر نمایان می شود:
- شرایط نوروپاتیک: ضعیف شدن ماهیچه های عروق خونی به ویژه در پاها و شکم
- شرایط هایپر آدرنرژیک: فعال بودن بیش از حد سیستم عصبی سمپاتیک
- شرایط هیپوولمیک: دلیل کاهش حجم
عوامل موثر در ایجاد سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی
اگرچه علت این بیماری مشخص نیست، اما برخی شرایط در ایجاد این سندرم نقش دارند که مهمترین آنها عبارتند از:
- بیماری های ژنتیکی
- بیماری های ویروسی مانند مونوکلئوز و یا سایز عفونت ها
- بارداری
- ضربه به سر
- عمل های جراحی
- افراد مبتلا به برخی بیماری های خودایمنی مانند سندرک شوگران، لوپوس و بیماری سلیاک
علائم سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی (POTS)
از مهمترین علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس سرگیجه و یا سبکی در سر به ویژه در هنگام ایستادن طولانی مدت و یا پیاده روی های طولانی
- غش
- فراموشی و عدم تمرکز
- تپش قلب
- خستگی
- اضطراب
- لرزش و تعریق
- تنگی نفس
- درد در ناحیه قفسه سینه
- سردرد
- صورت رنگ پریده
- بنفش شدن رنگ پوست در دست و پا
- اختلال در خواب به دلیل درد قفسه سینه، افزایش ضربان قلب و تعریق
این علائم در برخی مواقع بدتر می شود به عنوان مثال:
- حضور در محیط های گرم مانند حمام یا روزهای گرم تابستان
- ایستادن در صف های طولانی
- شرکت در ورزش هایی با ریتم تند
- در هنگام بیماری هایی مانند سرماخوردگی یا عفونت
- دوران قاعدگی در خانم ها
عوارض سندرم POTS
در هنگام ایستادن با تاثیر نیروی جاذبه ۱۰ تا ۱۵ درصد خون در شکم، پاها و بازوها جریان دارد در نتیجه میزان خونی که به مغز می رسد کمتر است. در افرادی که دچار سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی هستند در حالت ایستاده در ناحیه سر احساس سبکی می کنند. البته این اتفاق در افراد سالم رخ نمی دهد، زیرا پمپاژ خون به سر و سایر نقاط بدن به طرز صحیحی انجام می شود.
برای برطرف کردن این حالت سیستم عصبی خومختار بدن هورمون های اپی نفرین و نور اپی نفرین را ترشح می کند. ترشح این هورمون ها باعث می شود قلب سریعتر و با شدت بیشتری فعالیت داشته باشد. علاوه بر این، این هورمون ها موجب انقباض رگ های خونی می شوند. در صورتی که بدن به طور طبیعی به این هورمون ها پاسخ ندهد علائمی مانند سرگیجه، غش و خستگی برای بیماران مبتلا به این سندرم ایجاد می شود. با اینکه این بیماری منجر به مرگ و یا عوارض جدی نمی شود اما ممکن است در فعالیت های روزمره شما مشکلاتی را ایجاد نماید.
تشخیص سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی
افرادی که دچار این بیماری هستند ممکن است سالهای زیادی علائم بیماری را داشته باشند اما هرگز به دنبال درمان آن نباشند، پس از مراجعه به متخصص قلب آزمایش های زیر جهت تشخیص دقیق برای شما تجویز می شود:
- تست تیلت
- آزمایش خون
- تست تنفس اتونومیک
- تست پوستی توبرکولین
- بیوپسی از عصب پوست
- اکوکاردیوگرافی قلب
- بررسی حجم خون
درمان سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی
تا کنون متاسفانه هیچ درمان جهت درمان قطعی این بیماری یافت نشده اما برخی راهکارها جهت تسکین علائم وجود دارند مانند:
ورزش و فعالیت بدنی
در این افراد قلب و عضلات قلب سالم هستند بنابراین انجام ورزش ها و تمرینات هوازی مانند شنا، دراز نشست، دوچرخه سواری در تقویت عضلات ساق پا می تواند در کاهش علائم بیماری مفید باشد. انجام برخی تمرینات دیگر مانند منبسط و منقبض کردن عضلات بدون تغییر وضعیت بدن پیش از بلند شدن و یا نشستن نیز می تواند در کاهش علائم موثر باشد. علاوه بر این، تمرینات یوگا با تمرکز بر تنفس می تواند در برطرف کردن علائم کمک کننده باشد.
پوشیدن جوراب واریس
استفاده از جوراب های کشی و طبی مانند جوراب واریس برای درمان این بیماری توصیه می شود. این جوراب ها جریان خون از پاها به سمت قلب هدایت کرده و مانع از گردش خون بیش از حد به پاها هنگام ایستادن می شوند
عدم شتاب در جهت تغییر وضعیت
هنگامی که می خواهید از روی تخت بلند شوید ابتدا چند دقیقه بر روی لبه ی تخت باقی بمانید، قبل از راه رفتن چند دقیقه مکث نمائید، هر زمان که احساس سرگیجه داشتید چند دقیقه بنشینید و حرکات خود را آرام نمائید.
اصلاح رژیم غذایی
اگر دچار کاهش حجم خون هستید باید مصرف مایعات و نمک را افزایش دهید. سایر مواردی که می تواند در بهبود علائم کمک کننده باشد عبارتند از:
- حجم وعده های غذایی خود را کم کنید، اما تعداد وعده را افزایش دهید.
- در صورتی که به بیماری سلیاک مبتلا هستید از یک متخصص تعذیه جهت رژیم غذایی مناسب مشاوره بگیرید.
- مصرف پروتئین، سبزیجات، لبنیات و میوه ها در برنامه روزانه ی خود بگنجانید.
- میان وعده هایی مانند آجیل های شور مصرف کنید.
کلام آخر
بیماری پاتس یا سندرم تاکی کاردی ارتواستاتیک وضعیتی (POTS) یک وضعیت اختلال عملکرد اتونوم یا نوروپاتی اتونومیک است. در این شرایط فرد با تغییر وضعیت مانند ایستادن، نشستن یا دراز کشیدن دچار افزایش ضربان قلب می شود. شدت علائم در افراد مختلف متفاوت است، اما حدود ۲۰ درصد از مبتلایان به این بیماری از علائم شدید رنج می برند.
اگر چه درمان قطعی برای این سندرم وجود ندارد، اما برخی راهکارهای ساده می تواند از تشدید علائم این بیماری تا حد قابل توجهی بکاهد. توجه داشته باشید که عدم مداخلات پزشکی و درمان این بیماری عوارض جدی به همراه خواهد داشت. لذا توصیه می شود به بهترین متخصص قلب در تهران مراجعه کنید.