سنکوپ از دست دادن موقت هوشیاری است که به عنوان غش هم شناخته میشود و به دلیل کاهش جریان خون به مغز رخ می دهد. علت مراجعه حدود ۳ تا ۵ درصد از بیمارانی که به صورت اورژانسی به بیمارستان مراجعه می نمایند، سنکوپ است. ۴۲ درصد از مردم حداقل یک بار در برهه ای از زندگی دچار سنکوپ شده اند. در ادامه با علل، علائم و درمان این عارضه آشنا شوید.
علائم سنکوپ
همان طور که اشاره شد غش کردن و از حال رفتن مهم ترین علامت سنکوپ می باشد اما ممکن است افراد پیش از آنکه دچار سنکوپ شوند علائم دیگری را نیز تجربه نمایند که برخی از آنها عبارتند از:
- احساس سرگیجه یا سبک شدن سر
- سرد شدن پوست
- احساس ضعف و بی حالی
- سردرد
- حالت تهوع
- تغییراتی در بینایی مانند تاری دید، دیدن نقطه های نورانی و …
- شنیدن صدای زنگ در گوش
- خمیازه کشیدن و احساس خستگی مفرط
- بیهوش شدن ناگهانی
انواع سنکوپ
سنکوپ انواع مختلف دارد که دلایل ایجاد هر کدام نیز متفاوت است. در برخی مواقع علت اصلی سنکوپ مشخص نیست، در واقع طبق آمار برای ۱۰ تا ۴۰ درصد از موارد سنکوپ هیچ گونه علت مشخصی یافت نمی شود. در ادامه به توضیح مختصری راجع به انواع سنکوپ می پردازیم:
سنکوپ رفلکسی
این سنکوپ شایع ترین نوع سنکوپ است و زمانی ایجاد می شود که برخی از رفلکس های بدن تنظیم نشده باشند و منجر به کند شدن ضربان قلب وکاهش فشار خون می شود که در نتیجه ی آن جریان خون به مغز نیز کاهش می یابد.
سه نوع سنکوپ رفلکسی وجود دارد:
- وازوواگال: در پی پاسخ بیش از حد بدن به یک محرک مانند درد شدید، استرس فراوان، ایستادن به مدت طولانی و مواردی مانند آن ایجاد می شود. ۵۰ درصد انواع سنکوپ از این نوع سنکوپ هستند.
- وضعیتی: در پی خندیدن، سرفه کردن و یا خوردن غذا ممکن است ایجاد شود.
- سینوس کاروتید: به دلیل فشار بر شریان کاروتید در گردن ایجاد می شود و ممکن است در اثر ضربه، حرکات شدید گردن، پوشیدن لباسی با یقه تنگ و یا در هنگام اصلاح کردن صورت رخ بدهد.
سنکوپ قلبی
این نوع از غش کردن به دلیل مشکل یا بیماری در قلب ایجاد می شود. زمانی که عملکرد قلب دچار مشکل شود میزان خون کمتری را دریافت می نماید که می تواند منجر به سنکوپ شود. ۱۵ درصد موارد سنکوپ به دلیل سنکوپ قلبی می باشد.
دلایلی که منجر به سنکوپ قلبی می شوند عبارتند از:
- مشکلات ساختاری قلب مانند کاردیومیوپاتی ایسکمیک، اختلالات دریچه قلب و …
- مشکلاتی در تولید سیگنال های الکتریکی قلبی مانند آریتمی قلبی و یا بیماری هایی مانند سندرم بروگادا
- سایر بیماریها مانند آمبولی ریه یا دیسکسیون آئورت
علائم سنکوپ قلبی عبارتند از:
- درد در قفسه سینه و تپش شدید قلب پیش از غش کردن
- غش کردن در هنگام ورزش یا انجام حرکات بدنی شدید
- غش کردن در حالتی که فرد دراز کشیده است
مواردی که احتمال سنکوپ قلبی را بالاتر می برند عبارتند از:
- سن بالای ۶۰ سال
- جنسیت مذکر
- سابقه ی بیماری های قلبی در خود فرد
- سابقه خانوادگی بیماری های قلبی یا سنکوپ
سنکوپ ارتواستاتیک
به دلیل افت ناگهانی فشار خون در هنگام ایستادن ایجاد می شود. دلایل بسیاری برای این نوع از سنکوپ وجود برخی از آنها عبارتند از:
- کم آبی بدن به دلیل عدم مصرف آب به میزان کافی یا اسهال و استفراغ و از دست دادن حجم زیادی از خون
- مصرف برخی داروها مانند داروهای فشار خون یا داروهای ضد افسردگی و دیابت
- ابتلا به بیماریهای زمینه ای مانند پارکینسون یا ام اس
سنکوپ عروق مغزی
اختلال در رگهای خونی داخل و یا اطراف مغز اتفاق می افتد که منجر به عدم دریافت میزان کافی خون در مغز می شود.
شایعترین علل سنکوپ عروق مغزی عبارتند از:
- آسیب به عروق مغزی که به دلیل سکته مغزی، تنگی کاروتید و یا آنوریسم ایجاد می شود.
- بیماری هایی مانند بیماری شریان بازیلار
سندرم استیل
بالا بودن سن، بیماری های قلبی و عروقی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، گرفتگی عروق و یا بیماریهای عروق مغزی مغزی می تواند منجر به این بیماری شود.
کمکهای اولیه در هنگام سنکوپ
اگر احساس ضعف دارید دراز بکشید. سرتان را کمی پایین قرار دهید و پاهایتان را بلندتر از سطح قلب بگذارید. در این حالت جریان خون به مغز افزایش می یابد. بهتر است بدانید که دراز کشیدن مانع از آسیب در هنگام افتادن نیز می شود. اگر نمی توانید دراز بکشید، بنشینید و سر خود را بین زانوهایتان قرار دهید. تا زمانی که احساس بهبود نداشتید بلند نشوید.
مراجعه به پزشک بعد از سنکوپ
پس از اینکه حال عمومی شما بهبود یافت باید جهت بررسی علت سنکوپ و جلوگیری از تکرار آن به متخصص قلب مراجعه نمایید تا پس از تشخیص علت اصلی آن برای درمان اقدام شود. در صورتی که این شرایط را دارید باید سریعتر جهت درمان اقدام کنید:
- چندین بار دچار غش شده اید
- چند دقیقه بیهوش بوده اید
- بر اثر غش کردن دچار جراحت شده اید
- باردار هستید
- بیماری دیابت یا مشکل قلبی دارید
- پس از سنکوپ احساس درد در ناحیه قفسه سینه و یا ضربان قلب نامنظم دارید
- دچار بی اختیاری روده و مثانه شده اید
تشخیص علت سنکوپ
همان طور که اشاره شد عوامل مختلفی می تواند منجر به سنکوپ شود، آزمایشهای مختلفی برای تشخیص علت اصلی سنکوپ وجود دارد که برخی از آنها عبارتتد از:
- الکتروکاردیوگرام
- آزمایش خون
- تست تیلت
- ماساژ سینوس کاروتید
- تست ورزش
- اکوکاردیوگرام
- الکتروفیزیولوژی
- تصویربرداری هایی مانند سی تی اسکن و ام آر آی
درمان سنکوپ
با تشخیص علت اصلی سنکوپ می توان برای درمان اقدام نمود. برخی از راهکارهایی که با انجام آنها می توان از سنکوپ جلوگیری کرد عبارتند از:
- هیچ وعده ی غذایی را حذف نکنید و در طی روز میان وعده های کوچک مصرف نمایید.
- در طی روز مایعات فراوان بنوشید.
- از حضور در موقعیتهایی که ممکن است به شما استرس وارد نماید و موجب غش شود اجتناب ورزید.
- زمانی که دراز کشیده اید یا نشسته اید، به هنگام برخواستن به آرامی بلند شوید تا از افت فشار خون جلوگیری شود.
- از پوشیدن لباسهایی با یقه های تنگ که منجر به فشار به سینوس شریان کاروتید در گردن می شود خودداری نمایید.