فیبریلاسیون دهلیزی یک مشکل قلبی است که به صورت ضربانهای نامنظم در قلب بروز مینماید. شناسایی و درمان به موقع فیبریلاسیون دهلیزی از اهمیت بسیاری برخوردار است، در صورت عدم درمان خطر سکته مغزی، نارسایی قلبی و سایر مشکلات قلبی افزایش پیدا میکند.
فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟
فیبریلاسیون دهلیزی که به اختصار AF یا Afib نیز نامیده میشود به صورت ریتم نامنظم قلبی (آریتمی) از قسمت بالای قلب یا همان دهلیز شروع میشود. در افرادی که دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستند چرخههای طبیعی ناشی از تکانههای الکتریکی در قلب قطع شده و یک ریتم سریع و نامنظم در قلب به وجود میآید که موجب ضعیف شدن جریان خون از سمت دهلیز به بطن میشود.
فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است به صورت یک مشکل موقت ایجاد شود که در کمتر از یک هفته به صورت خود به خود درمان میشود و یا ممکن است به صورت یک مشکل طولانی مدت باشد که احتیاج به درمانهای تخصصی دارد.
چه زمانی به فیبریلاسیون دهلیزی (AF) دچار میشویم؟
برخی از افرادی که مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هستند هیچ گونه علامتی ندارند. با توجه به سرعت ضربان در بطن ممکن است ضربان قلب به صورت عادی و یا کمی سریعتر باشد. در صورتی که بطنها سریعتر از حد طبیعی ضربان داشته باشند علائم فیبریلاسیون دهلیزی بروز پیدا مینمایند. علائم شایعی که بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی با آن مواجه خواهند بود شامل این موارد میشوند:
- احساس خستگی شدید
- ضربان قلب نامنظم
- تپش قلب
- احساس پرواز پروانه و یا حرکت ماهی در قفسهی سینه
- سرگیجه یا احساس سبکی در سر
- غش و سنکوپ
- تنگی نفس
- درد در قفسهی سینه (آنژین)
علت ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی
علت دقیق فیبریلاسیون دهلیزی هنوز به طور کامل شناخته نشده است اما آسیب قلبی یکی از دلایل اصلی این بیماری است. آسیب قلبی ممکن است بنا به دلایل زیر ایجاد شود:
- بالا بودن فشار خون
- بیماریهای دریچه قلب
- بیماریهای قلبی مادرزادی
- پریکاردیت (التهاب غشاء خارجی قلب)
- کاردیو میوپاتی (التهاب عضله قلب)
- بیماری عروق کرونر قلب
- دیابت
- انجام جراحیهای قلب در گذشته
- استرسهای جسمی و روحی
- سندرم سینوس بیمار
برخی از بیماریهایی که میتواند احتمال فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهند عبارتند از:
- آسم
- سرطان ریه
- آمبولی ریه
روش های تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی
در صورتی که یک و یا تعدادی از علائم ذکر شده را دارید بهتر است با اورژانس و یا پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است از شما بخواهند که نبض خود را مورد بررسی قرار دهید، ضربان نبض ضعیف و یا نامنظم میتواند نشانهای از فیبریلاسیون دهلیزی باشد. در برخی موارد ممکن است هیچ گونه تغییری را در نبض خود احساس نکنید، اگر فیبریلاسیون دهلیزی پیشرفته نباشد ممکن است علائم دیگر مانند خستگی و یا تنگی نفس را داشته باشید.
همان طور که پیشتر اشاره شد فیبریلاسیون دهلیزی میتواند عوارض جدی را برای بیماران ایجاد نماید بنابراین در صورتی که علائم شدید بیماری را دارید باید در اولین فرصت به اورژانس مراجعه نمائید.
روشهای تشخیصی فیبریلاسیون دهلیزی توسط پزشک
ابتدا پزشک اطلاعاتی در مورد رژیم غذایی، فعالیتهای فیزیکی، سابقهی خانوادگی ابتلا به بیماریهای قلبی و علائمی که در حال حاضر دارید از بیمار تهیه مینماید. سپس معاینات فیزیکی انجام میشود، این معاینات شامل این موارد است:
- گوش دادن به صدای قلب و ریه
- بررسی نبض و فشار خون
- بررسی اندازهی غده تیروئید
- معاینه پاها جهت شناسایی هرگونه تورم
متخصص قلب علاوه بر معاینات فیزیکی و تهیه شرح حال ممکن است آزمایشهای زیر را برای شما تجویز نماید:
- نوار قلب
- الکتروکاردیوگرام
- اکوکاردیوگرافی
- رادیولوژی اشعه ایکس از قفسه سینه
- آزمایش خون
- مانیتور هولتر
برای رزرو نوبت معاینه با شماره ۰۲۱۸۸۸۸۶۲۶۹ تماس بگیرید
راه های درمان فیبریلاسیون دهلیزی
اهدافی که در درمان فیبریلاسیون دهلیزی مورد نظر است عبارتند از:
- کنترل ضربان قلب
- بازگشت به ریتم طبیعی قلب
- کاهش خطر سکته مغزی
با توجه به علائمی که دارید روشهای درمان شما نیز متفاوت خواهند بود. درمانهایی که برای فیبریلاسیون دهلیزی ارائه می شود بدین صورت است:
↲ دارو درمانی
- داروهایی جهت کنترل ضربان بیش از حد در بطنها
- داروهایی جهت کنترل ریتم قلب
- داروهای رقیق کننده خون که به منظور کاهش خطر لخته شدن خون و یا سکته
↲ جراحی
در صورتی که داروها جهت درمان فیبریلاسیون دهلیزی موثر واقع نشوند لازم است درمانهای دیگری صورت بگیرد، در ادامه به این درمانها اشاره خواهد شد:
- کاردیوژن الکتریکی: در این روش با استفاده از شوکهای کم انرژی ریتم قلبی به حالت طبیعی بازگردانده میشود. این روش در اکثر موارد یک راه حل موقتی است.
- ابلیشن رگ ریه: در این روش از یک کاتتر جهت انتقال انرژی به سمت خارج و اطراف رگهای قلبی استفاده میشود. روش ابلیشن رگ ریه باعث میشود تا بدن شما پاسخ بهتری نسبت به داروهای مصرفی داشته باشد و حتی ممکن است در طولانی مدت احتیاج به مصرف دارو نداشته باشید.
- ضربان ساز دائمی: در صورتی که ضربان قلب شما آهسته باشد ممکن است ضربان ساز دائمی پیشنهاد شود. ضربان ساز دائمی معمولاُ زمانی پیشنهاد میشود که علاوه بر فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا به آریتمی دیگری نیز باشید.
- انسداد زائده دهلیزی چپ: این روش به منظور کاهش خطر لخته شدن خون و سکته انجام میشود.
- روش MAZE: در این روش با ایجاد بافت اسکار، حرکت تکانههای الکتریکی قلب در مسیر درست هدایت میشوند. روش نام برده شده درصد موفقیت بالایی دارد و در صورتی که علائم فیبریلاسیون دهلیزی بیمار شدید باشید و یا سابقهی سکته مغزی و لخته شدن خون را داشته باشد این روش توصیه میشود.
با توجه به شدت فیبریلاسیون دهلیزی و شرایط بیمار یکی از روشهای نام برده شده به بیمار پیشنهاد میشود. در حال حاضر و با پیشرفت روشهای درمان، پزشکان سعی مینمایند در اکثر موارد از روشهای غیرتهاجمی استفاده کنند.
چه زمانی برای فیبریلاسیون دهلیزی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
افرادی که دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستند جهت کاهش احتمال سکتهی مغزی باید داروهای رقیق کنندهی خون مصرف نمایند، در صورتی که این داروها به مقدار بیش از دوز تجویز شده مصرف شوند ممکن است موجب ایجاد خونریزیهایی در بدن شود، برخی از علائم خونریزی که با محض دیدن آنها باید سریعا به پزشک مراجعه نمائید عبارتند از:
- وجود خون قرمز و روشن در استفراغ، مدفوع و یا ادرار
- درد شدید در سر و یا شکم
- تغییر در بینایی
- هرگونه مشکل در حرکت دادن پا و بازو
- از دست دادن حافظه
علائمی که ذکر شد میتواند نشانهای از خونریزی مغزی، و یا خونریزی در دستگاه گوارش و یا دستگاه ادراری باشد. بیماران باید داروهای تحویز شده را طبق دستورالعمل مصرف نمایند و در زمانهای تعیین شده جهت معاینه به پزشک خود مراجعه نمایند.
تاثیرات فیبریلاسیون دهلیزی بر زندگی و بدن بیمار
وقتی مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هستید قلب شما به درستی کار نمیکند و تکانههای الکتریکی در قلب شما به صورت طبیعی عمل نمیکنند و موجب ضربان قلب نامنظم و سریع شده و این موارد منجر به اختلال در نبض بیمار می شود.
عادت کردن به روال جدید زندگی برای بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی سخت است اما این مشکل قابل کنترل بوده و اگر بیمار درمان مناسبی را دریافت نماید میتواند به روال زندگی قبلی خود بازگردد.
صحبت در مورد بیماری قلبی برای اکثر مردم سخت است، بسیاری از بیماران پس از اینکه به بیماری قلبی خود پی میبرند دچار استرس و اضطراب میشوند. در صورتی که پس از اطلاع از بیماری، قبول شرایط و تغییر روال زندگی برای شما سخت بود، میتوانید با یک مشاور و یا روانشناس صحبت نمائید.
اگر سوالی در مورد رانندگی، مسافرت رفتن و یا دریافت کمک هزینهی درمان از بیمه سوالی دارید میتوانید با پزشک خود مشورت کرده و سوالهای خود را مطرح نمائید.
ترفندهای پیشگیری از فیبریلاسیون دهلیزی را بشناسید
با بالا رفتن سن احتمال ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی نیز افزایش مییابد، این خطر با ورود به سن ۶۵ سالگی بیشتر میشود. فشار خون نیز یکی از عوامل خطری است که میتواند منجر به ایجاد فیبریلاسیون بطنی شود. بر اساس تحقیقات ۲۰ درصد از فیبریلاسیونهای بطنی به دلیل بالا بودن فشار خون ایجاد میشود،. در صورتی که یکی از شرایط زیر را دارید بیشتر در معرض ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هستید:
- چاق بودن
- دیابت نوع ۲
- ناراساییهای قلبی
- بیماریهای عروق کرونر
- بیماریهای مادرزادی قلبی
- بیماریهای ریه مانند بیماری مزمن انسداد ریه
- آپنه خواب
- تیروئید پرکار
↫ اهمیت پیشگیری از آریتمی قلبی از زبان دکتر علیرضا قربانی شریف؛ متخصص قلب و عروق:
پیشگیری از آریتمی قلبی
بسیاری از شرایط و بیماریهای که نام بردیم قابل کنترل و پیشگیری نیستند اما شما میتوانید با تغییر سبک زندگی به پیشگیری از فیبریلاسیون بطنی کمک کنید، به عنوان مثال:
- ترک سیگار
- کاهش مصرف نوشیدنیهای الکلی
- عدم مصرف مواد مخدر
- ورزش کردن به صورت منظم
- کاهش وزن
- داشتن رژیم غذایی سالم
لازم است این نکته را بدانید ورزشکارانی که برای مدت طولانی ورزش می نمایند بیشتر در معرض خطر ابتلا به فیبریلاسیون بطنی هستند. همچنین در صورتی که سابقه خانوادگی فیبریلاسیون دهلیزی را دارید باید وزن بدن، سطح فشار خون و سطح کلسترول خود را در محدودهی نرمال نگه دارید و به صورت منظم چکاپ های قلبی انجام دهید.
*~ سوالات متداول فیبریلاسیون دهلیزی ~*
برخی از انواع فیبریلاسیون دهلیزی بدون هیچ گونه درمان خاصی به صورت خود به خود از بین میرود اما اگر بیماری شما تبدیل به یک مشکل مزمن شود نیاز به درمانهای مناسب دارید تا از عوارض بیماری پیشگیری شود. هرچقدر که فیبریلاسیون دهلیزی پیشرفت نماید درمان آن سختتر میشود. با اینکه این مشکل درمان قطعی ندارد اما با میتوان علائم بیماری را مدیریت نمود و عوارض بیماری را به حداقل ممکن رساند.
همان طور که در این مقاله اشاره شد فیبریلاسیون دهلیزی میتواند خطر تشکیل لخته خون در داخل قلب را افزایش دهد و این شرایط میتواند خطرناک باشد، در صورتی که لخته خون به مغز برسد میتواند منجر به سکتهی مغزی شود. مصرف داروهای مناسب مانند داروهای ضد انعقاد خون میتواند در کاهش خطر سکتهی مغزی در بیماران موثر باشد.