نارسایی قلبی؛ علائم، روش های تشخیص و محدودیت ها

نارسایی قلبی یک وضعیت پیچیده است که ناشی از کاهش عملکرد قلب در پمپاژ خون است. این بیماری می‌تواند نتیجه اختلالات مختلفی مانند بیماری عروق کرونری قلب، فشار خون بالا یا اختلالات ساختاری قلب باشد. در نارسایی قلبی، عملکرد قلب به طور کلی کاهش می‌یابد و نتیجه آن کاهش قدرت پمپاژ خون و ایجاد علائمی مانند خستگی، ضعف عمومی، تنگی نفس و تجمع مایعات در بدن است. در این مقاله از سایت دکتر قربانی شریف به بررسی علائم، انواع و روش‌های تشخیص نارسایی قلبی خواهیم پرداخت.

منظور از نارسایی قلبی چیست؟

نارسایی قلبی به شرایطی گفته می شود که قلب به صورت طبیعی نمی‌تواند پمپاژ خون را انجام دهد. بدن ما جهت رساندن خون سرشار از اکسیژن و مواد مغذی به پمپاژ طبیعی قلب نیاز دارد. در بیمارانی که دچار نارسایی قلبی هستند خون‌رسانی به صورت کافی به سلول‌های بدن انجام نمی‌شود و این موضوع موجب بروز علائمی مانند تنگی نفس، خستگی، سرفه و علائم دیگر می‌شود.
برای افرادی که دچار نارسایی قلبی هستند انجام فعالیت‌های معمول روزمره مانند پیاده روی، بالا رفتن از پله و یا حمل وسایل سبک می‌تواند بسیار سخت باشد. نارسایی قلبی یک بیماری جدی است و معمولا هیچ گونه درمان قطعی‌ای برای آن وجود ندارد اما با استفاده از برخی از داروها، سبک زندگی سالم و رعایت دستورالعمل‌های پزشکی می‌تواند علائم بیماری را مدیریت نمود و بیماری را کنترل کرد.

علائم و نشانه های نارسایی قلبی

علائم نارسایی قلبی در هر فرد متفاوت است و بستگی به شدت بیماری و عوامل مرتبط به آن خواهد داشت. برخی از علائم شایع نارسایی قلبی عبارتند از:

1. خستگی و ضعف عمومی: افراد ممکن است به سرعت خسته شوند و در انجام فعالیت‌های روزمره دچار ضعف شوند.
2. تنگی نفس: شخص ممکن است به راحتی نفس بکشد و حتی در استراحت نیز تنگی نفس داشته باشد.
3. تپش قلب: احساس تپش قلب، ضربان نامنظم یا سرعت ضربان قلب بیش از حد معمول می‌تواند علائم نارسایی قلبی باشد.
4. تورم و ورم اندام‌ها: وجود مایع در بافت‌ها می‌تواند باعث تورم و ورم پاها، مچ‌ها، پاشنه‌ها و حتی شکم شود.
5. سرگیجه و افتادگی: کاهش عرضی از پمپاژ خون به مغز می‌تواند باعث سرگیجه، افتادگی و افزایش خطر افتادن شود.
6. سرفه و خلط خونریزی: سرفه مزمن و خلط خونریزی ممکن است نشانه وجود نارسایی قلبی باشد.

مهم است بدانید که این علائم ممکن است توسط عوامل دیگر نیز توجیه شوند و به طور قطعی نشانه ای از نارسایی قلبی نیستند، اما اگر این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و درمان قطعی نارسایی قلبی را از طرف یک متخصص دریافت کنید.

← صحبت های دکتر قربانی شریف درباره بیماری‌های قلبی:

انواع نارسایی قلبی

به طور کلی نارسایی قلبی به سه گروه تقسیم می‌شود:

۱. نارسایی سمت چپ قلب

خون غنی از اکسیژن از ریه‌ها وارد دهلیز چپ قلب و سپس وارد بطن چپ می‌شود و از این قسمت به سایر اندام‌های بدن پمپاژ می‌شود. بطن چپ بیشترین نیروی پمپاژ قلب را باید داشته باشد بنابراین از سایر حفره‌های قلب بزرگتر است و این امر برای عملکرد طبیعی قلب الزامی است.

خود نارسایی سمت چپ قلب به دو دسته تقسیم می شود:

+ نارسایی سیستولیک

بطن چپ این گروه از بیماران توانایی انقباض طبیعی خود را از دست می‌دهد و قلب نمی‌تواند نیروی کافی برای پمپاژ خون را فراهم نماید.

+ نارسایی دیاستولیک

در بیمارانی که دچار ناراسایی دیاستولیک هستند بطن چپ توانایی انبساط طبیعی خود را از دست می‌دهد و خون کافی به دلیل سفت شدن عضله‌ی قلب در طول دوره‌ی استراحت بین هر ضربان، وارد قلب نمی‌شود.

۲. نارسایی سمت راست قلب

خونی که اکسیژن آن در اندام‌ها به مصرف رسیده است به دهلیز راست و سپس بطن راست وارد می‌شود. سپس از بطن راست به سمت ریه‌ها پمپاژ می‌شود تا دوباره اکسیژن دریافت نماید.
نارسایی سمت راست قلب یا به عبارت دقیق‌تر، نارسایی بطن راست عموما به دنبال نارسایی سمت چپ قلب رخ می‌دهد. زمانی که بطن چپ نمی‌تواند خون کافی را به سمت اندام‌ها پمپاژ نماید افزایش فشار مایع به سمت راست قلب می‌تواند آسیب وارد نماید. اختلال در قدرت پمپاژ خون در سمت راست قلب باعث بازگشت خون به سمت رگ‌های بدن باز می‌گردد.

۳. نارسایی احتقانی قلب

با کند شدن جریان خون، خون از سیاهرگ‌ها به سمت قلب باز می‌گردد و باعث جمع شدن خون در بافت‌ها بدن می‌شود. این شرایط تحت عنوان ادم و یا تورم شناخته می‌شود و معمولاُ در اندام‌های تحتانی بدن مانند پا و مچ پا دیده می‌شود اما در سایر قسمت‌های بدن نیز می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی شود. به عنوان مثال جمع شدن مایعات در ریه می‌تواند در تنفس بیماران اختلال ایجاد کرده و موجب تنگی نفس به خصوص در هنگام دراز کشیدن شود. همچنین نارسایی احتقانی قلب می‌تواند بر عملکرد کلیه‌ها و دفع سدیم تاثیر بگذارد.
ناراسایی احتقانی قلب یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و احتایج به مراقبت‌های فوری پزشکی جهت نجات جان بیمار دارد.

روش‌های تشخیص نارسایی قلبی

پس از مراجعه به متخصص قلب ابتدا شرح حالی از علائم بالینی و سوابق پزشکی شما تهیه می شود، سپس معاینات فیزیکی انجام می‌شود. در نهایت برای تشخیص دقیق آزمایش‌هایی را باید انجام دهید که عبارتند از:

• آزمایش خون
• اکوکاردیوگرام
• تست‌های تنفسی مانند اسپیرومتری
• رادیوگرافی از قفسه‌ی سینه جهت بررسی مایعات ریه و یا بزرگ شدن اندازه‌ی قلب

سن ابتلا به نارسایی قلبی

یکی از عوامل خطر ابتلا به نارسایی قلبی، افزایش سن است. بر اساس آمار ۱ درصد از افراد بالای ۵۰ سال مبتلا به نارسایی قلبی هستند و با افزایش سن به ازای هر ۱۰ سال میزان نارسایی قلبی در جمعیت عمومی حدود ۲ برابر می‌شود.

↫ محدودیت حرکت سنگین حین نارسایی قلبی از زبان دکتر قربانی شریف:

محدودیت‌ها و عوامل خطر نارسایی قلبی

• ضربان غیرطبیعی قلب: ضربان غیرطبیعی قلب می‌تواند باعث تجمع خون، تشکیل لخته و احتمال خطر سکته‌ی مغزی شود.
• مشکل دریچه‌های قلب: قلب دارای ۴ دریچه است که باعث ورود و خروج خون به قلب می‌شود. آسیب‌هایی که به دنبال ناراسایی قلبی ایجاد می‌شود ممکن است باعث بزرگتر شدن قلب و آسیب به دریچه‌های قلبی شود.
• نارسایی کلیه به دلیل افزایش عملکرد کلیه برای فیلتر مواد زائد و مایعات اضافی خون.
• کم خونی
• آسیب کبدی
• مشکلات ریوی
• کاهش وزن و از بین رفتن حجم ماهیچه‌ها

مراقبت‌ها و نکاتی که بیماران مبتلا به نارسایی قلبی باید رعایت کنند

• داروهایی که برای شما تجویز شده است طبق دستورالعمل مصرف نمائید.
• در صورتی که علائم بیماری بدتر شد در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه نمائید.
• رژیم غذایی خود را طبق دستور متخصص تغذیه دنبال نمائید. مصرف مایعات و نمک برای بیماران مبتلا به نارسایی قلبی باید همواره کنترل شود.
• برنامه‌های توانبخشی و فعالیت‌های بدنی را با نظارت پزشک متخصص دنبال نمائید. پیاده‌روی ‌های سبک برای سلامت قلب و کنترل فشار خون بیماران مبتلا به نارسایی قلبی می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. انجام ورزش‌های سبک دیگر مانند دوچرخه سواری در صورتی که موجب نفس تنگی نشود نیز به بیماران پیشنهاد می‌شود.